Πριν λίγο καιρό έψαχνα στο Internet για κάποιες πληροφορίες που να ήταν σχετικές με την ιστορία της Γραφιστικής. Μέσα από κάποιον σύνδεσμο μου τράβηξε την προσοχή η λέξη «Ephemera». Μου έκανε εντύπωση η Ελληνικότατη ρίζα της, μέσα σε ένα τόσο ξενόγλωσσο περιβάλλον. Μου δημιουργήθηκε πολύ έντονα, το ερώτημα, τι σχέση μπορεί να έχει η λέξη αυτή με την γραφιστική γενικότερα.
Μπήκα στις σχετικές ιστοσελίδες (http://www.ephemera-society.org.uk, http://www.ephemerasociety.org) και άρχισα να ψάχνω. Καμία από τις ιστοσελίδες που σχετίζονταν με την συγκεκριμένη λέξη δεν ανέφερε με σαφήνεια τι είναι τα «Ephemera». Η χρήση της λέξης έχει γίνει ακόμα και σε κείμενα του φιλόσοφου Αριστοτέλη. Η κλασσική ερμηνεία της αναφέρεται σε κάτι που διαρκεί μόνο μια μέρα. Συγκεκριμένα το Oxford English Dictionary αναφέρει ότι εφήμερος είναι αυτός που υπάρχει, έχει δύναμη, εύνοια, δημοτικότητα, κ.λπ. για ένα σύντομο χρόνο μόνο, βραχύβιος, παροδικός.
Ίδια ρίζα και έννοια με την λέξη «εφήμερα» έχει και η λέξη «εφημερίδα». Παλαιότερα σε κείμενα που χρονολογούνται από το 1624 αλλά και ως σήμερα ο όρος εφημερίδα «Ephemeredes» έχει χρησιμοποιηθεί με την έννοια του ημερολογίου, ημεροδείκτη, περιοδικού, αρχείου των καθημερινών περιστατικών.
Έχοντας όλα αυτά υπόψη, ίσως θα μπορούσαμε να αποδώσουμε μια πιο ελεύθερη έννοια στη λέξης «εφήμερος» (Ephemerist) και να πούμε ότι είναι αυτός που καταγράφει τα καθημερινά περιστατικά σε ένα ημερολόγιο ή αυτός που δημιουργεί κάποιο έγγραφο που η δημοτικότητα του και η χρήση του εξαντλείται σε σύντομο χρονικό διάστημα. Από αυτή την άποψη είναι κατανοητό γιατί ο Maurice Rickards, πρόεδρος της βρετανικής ένωσης ephemera, ορίζει τα ephemera ως "δευτερεύοντα παροδικά έγγραφα της καθημερινής ζωής."
Κάπου σε αυτό το σημείο ήταν απόλυτα κατανοητά όλα. Οι ιστοσελίδες που σχεδόν τυχαία έπεσα πάνω τους, ήταν ιστοσελίδες Αμερικάνικων συλλόγων που ασχολούνταν με τη συλλογή και τη συντήρηση των «Ephemera». Οι ενώσεις αυτές απαρτίζονται από άτομα που συλλέγουν εκτυπώσεις που έχουν κυκλοφορήσει από το 1800 έως και το 1960. Οι συλλογές των ephemera περιλαμβάνουν έντυπα καθημερινής χρήσης τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για ένα συγκεκριμένο σκοπό και στην συνέχεια αγνοήθηκαν , πετάχτηκαν ή ξεχάστηκαν στο βάθος κάποιου συρταριού ή στο ράφι κάποιας αποθήκης.
Το ενδιαφέρον αυτών των συλλεκτών επικεντρώνεται γύρω από μια μεγάλη ποικιλία εκτυπώσεων, που οι σημαντικότερες είναι οι παρακάτω :
Διαφημιστικές Καταχωρήσεις : Οι πρώτες τυπωμένες ή χειρόγραφες διαφημίσεις άρχισαν να κυκλοφορούν από τις αρχές του 18ου αιώνα και δημοσιεύονταν από τη στιγμή που οι βιοτέχνες και άλλοι άνθρωποι του εμπορικού κλάδου συνειδητοποίησαν ότι ήταν συμφέρον να προαχθούν οι ίδιοι και τα εμπορεύματά τους.
Κάρτες παιχτών του Baseball : Οι επιχειρήσεις καπνών εξέδωσαν αρχικά τις κάρτες μπέιζ-μπώλ κατά τη διάρκεια του 1880 για να προωθήσουν τις πωλήσεις τσιγάρων. Αυτές οι κάρτες βρήκαν ένα ευπρόσδεκτο ακροατήριο μεταξύ των ενηλίκων που ήταν οπαδοί στο τότε αναδυόμενο εθνικό χόμπι της Αμερικής.
Παραστατικά : Τα Παραστατικά περιέχουν βινιέτες που απεικονίζουν τα προϊόντα που συνδέονται με την επιχείρηση και διάφορα σχέδια αρκετά περιγραφικά και φλύαρα σχετικά με τις δραστηριότητές της. Συχνά οι βινιέτες προβάλλουν την εικόνα της επιχείρησης τα προϊόντα, τη συσκευασία των αγαθών, τον τόπο παραγωγής και πώλησης. Τα παραστατικά, αυτά τα κομμάτια ephemera, εκτός από το να χρησιμεύσουν ως ένας λογαριασμός, λειτουργούσαν και ως διαφήμιση. Οι επιχειρήσεις ήταν σε θέση με ένα φύλλο παραστατικού να διαφημίσουν το προϊόν με μια επιστολή και ταυτόχρονα να ολοκληρώσουν τις πωλήσεις τους με ένα τιμολόγιο.
Σελιδοδείκτες : Με την ανάπτυξη της τυπογραφίας το δέκατο πέμπτο αιώνα, τα βιβλία που δημοσιεύθηκαν ήταν σε περιορισμένο πλήθος αντιτύπων και ήταν αρκετά πολύτιμα. Η ανάγκη να προστατευθούν αυτά τα πολύτιμα προϊόντα ήταν εμφανής. Μια από τις πιό πρόωρες αναφορές στη χρήση των σελιδοδεικτών ήταν το 1584 που ο τυπογράφος Christopher Barker, παρουσίασε στη βασίλισσα Elizabeth I έναν σελιδοδείκτη πλαισιωμένο με μετάξι.
Οι κοινοί σελιδοδείκτες κατα τον δέκατο όγδοο και δέκατο έννατο αιώνα ήταν στενές κορδέλλες μεταξιού που ενσωματώθηκαν στο βιβλίο στην κορυφή της ράχης και που επεκτάθηκαν κάτω από τη χαμηλότερη άκρη της σελίδας. Οι πρώτοι αυτόνομοι σελιδοδείκτες εμφανίστηκαν το 1850. Οι περισσότεροι σελιδοδείκτες του δέκατου έννατου αιώνα προορίστηκαν για τη χρήση στη Βίβλο και στα βιβλία προσευχής.
Η καλύτερη περίοδο στο σχεδιασμό σελιδοδεικτών και στη χρήση των άφθονων και πολύτιμων υλικών ήταν κατά τη διάρκεια της Βικτοριανής Περιόδου. Η ιδέα ότι ένας σελιδοδείκτης χρησιμοποιείται για να κρατήσει τη θέση και να προστατεύσει το βιβλίο που πιάνεται επάνω, βρήκε πρόσφορο έδαφος και από τότε μέχρι και σήμερα οι σελιδοδείκτες έχουν παραχθεί σε μεγάλη ποικίλα σχεδίων και υλικών.
Μονόφυλλες Διαφημίσεις (Broadsides) : Μονόφυλλες Διαφημίσεις (Broadsides) είναι κομμάτια χαρτιού που τυπώνονταν σε μια πλευρά και χρησιμοποιούνταν για να μεταφέρουν μηνύματα. Συνήθως δημοσιευμένα χωρίς εικόνες περιείχαν κείμενο και βινιέτες, ήταν συνήθως αναρτημένα σε δημόσιες θέσεις ορατά από πολύ κόσμο. Με τον τρόπο αυτό προωθούσαν τις πωλήσεις των αμέτρητων μορφών εμπορευμάτων, ανήγγειλαν την άφιξη νέων προϊόντων, υπενθύμισαν στους αναγνώστες τους τα τρέχοντα γεγονότα, και εξυπηρέτησαν έναν πλήθος άλλων σκοπών. Οι μονόφυλλες διαφημίσεις ήταν ένας ανέξοδος τρόπος να ενημερωθεί ένα ευρύ ακροατήριο και ήταν ένα σημαντικό όργανο για την επικοινωνία πριν από την ανάπτυξη των μέσων μαζικής επικοινωνίας. Ενας αληθινά εφήμερος τρόπος επικοινωνίας ο οποίος προορίστηκε συνήθως για την άμεση χρήση και απορρίφθηκε έπειτα.
Ανάγλυφες Στάμπες (Cameo Stamps) : Οι ανάγλυφες στάμπες (Cameo Stamps) είναι μια πρόωρη μορφή εμπορικών σημάτων ή λογοτύπων, που δημιουργήθηκαν μεταξύ 1850 και 1880. Πρώτοι που τα χρησιμοποίησαν ήταν έμποροι, κατασκευαστές, φορείς παροχής υπηρεσιών, και ιδρύματα. Ονομάστηκαν "στάμπες" (Stamps) αρχικά, και στην συνέχεια παρονομάστηκαν σε «Ανάγλυφα» (Cameos) από τους σύγχρονους συλλέκτες λόγω της ανάγλυφης αποτύποσής τους. Η εκτύπωση τους είναι μονόχρωμη σε μπλε χρώμα και σπανιότερα σε κόκκινο ή πράσινο χρώμα. Οι στάμπες αυτές ήταν ταυτόχρονα ανάγλυφες και εκτυπωμένες με χρώματα από τους κύβους ορείχαλκου. Τις συναντάμε συχνότερα στους φακέλους, παραστατικά, επιχειρησιακές κάρτες, σε διαφημιστικές καταχωρήσεις , καταλόγους και εκδόσεις. Απεικονίζουν συνήθως τα προϊόντα ενός κατασκευαστή ή του εμπόρου, τα μηχανήματα, ή το κτήριο, αλλά περισσότερο συνηθισμένα είναι σε απλό κείμενο.
Οι στάμπες συνήθως περιβάλονταν από περιγράμματα και περίτεχνα πλαίσια. Περίπου το σαράντα τοις εκατό των Cameos υπογράφονται από τα σχεδιαστές τους, οι πιο γνωστοί ήταν ο William Eaves από την Νέα Υόρκη και οι αδελφοί McClement και ο Thomas B. Calvert από την Φιλαδέλφεια. Αυτοί, και πολλοί άλλοι, έκαναν τις ανάγλυφες στάμπες για τους πελάτες τους σε όλα τα μέρη της χώρας.
Έγχρωμες Λιθογραφίες (Chromos) : Αν δεν υπήρχε η μέθοδο έγχρωμης λυθογραφικής εκτύπωσης πολλά από έντυπα που αποκαλούμε «Εphemera» δεν θα υπήρχαν. Εμπορικές κάρτες, θήκες βιβλίων, ημερολόγια, ευχητήριες κάρτες, περιοδικά, θήκες μουσικών δίσκων, βραβεία και άλλα πολλά εκτυπωμένα έντυπα παράχθηκαν με την έγχρωμη λιθογραφική μέθοδο.
Συσκευασίες πούρων (Cigar Box Labels & Bands ) : Από τα μέσα του 19ου αιώνα οι μεγάλοι κατασκευαστές πούρων άρχισαν να τυπώνουν ετικέτες έξω από τα εμπορευματοκιβώτιά τους και μια ζώνη εγγράφου γύρω από κάθε πούρο για να βελτιώσουν την παρουσίαση των προϊόντων τους και για να προστατευθούν από τις πλαστογραφίες. Η βιομηχανία πούρων ήταν ήδη ιδιαίτερα παραγωγική έτσι αποφάσισαν να προσλάβουν τους καλύτερους λιθογράφους και άρχισαν να χρησιμοποιούν τις πιο προηγμένες τεχνικές εκτύπωσης για την εποχή. Έτσι δημιουργήθηκαν κομψές ετικέτες για τα κουτιά και τα ίδια τα πούρα. Αυτό τράβηξε την προσοχή όχι μόνο των πελατών, αλλά και των ανθρώπων με καλλιτεχνική ευαισθησία που άρχισαν σύντομα αυτά τα όμορφα αντικείμενα να τα θεωρούν ως αληθινή τέχνη.
Ταξιδιωτικές Αφίσες (Clipper Ship Cards ) : Οι αφίσσες αυτές εκδόθηκαν από τις ταξιδιωτικές εταιρίες για να διαφημίσουν τα συγκεκριμένα ταξίδια των πλοίων τους . Εκδόθηκαν στις αρχές του 1850 και του 1860. Οι περισσότερες αφίσες τυπώθηκαν σε πλήρες χρώμα και αντιπροσωπεύουν ορισμένα από τα καλύτερα έργα τέχνης στη έγχρωμη διαφήμιση.
Ετικέτες (Labels) : Οι πρώτες ετικέτες κυκλοφόρησαν γύρω στο 1840, ήταν ανάγλυφες και τυπωμένες με χρυσό και ασημένιο χρώμα. Οι ετικέτες που γνώρισαν γρήγορη εξέλιξη ήταν αυτές που χρησιμοποιήθηκαν στην ποτοβιομηχανία. Προτού να χρησιμοποιηθούν οι ετικέτες, τα μπουκάλια ποτού ήταν διαμορφωμένα κατάλληλα για να προσδιορίζουν το περιεχόμενό τους. Οι κατασκευαστές άρχισαν να χρησιμοποιούν τις ετικέτες όταν συνειδητοποίησαν ότι θα μπορούσαν να προσδιορίσουν τα προϊόντα τους καλύτερα με τη χρησιμοποίηση τους. Επιπλέον, βρήκαν τις πληροφοριακές και ζωηρόχρωμες ετικέτες ιδανικούς τρόπους διαφήμισης. Ετικέτες ακόμη χρησιμοποιήθηκαν από τις εταιρίες κονσερβοποιίας, καπνοβιομηχανίας κ.ά.
Περιοδικά : Οι τυπογράφοι Benjamin Franklin και Andrew Bradford από την Φιλαδέλφειας ανήκουν στους πρώτους που ασχολήθηκαν με τον περιοδικό τύπο στην Αμερική. Με ελάχιστη διαφορά, ο Andrew Bradford προπορέφθηκε εκδίδοντας ένα μηνιαίο πολιτικό περιοδικό ακριβώς τρεις ημέρες πριν από το περιοδικό ποικίλης ύλης του Franklin το 1741. Ο περιοδικός Τύπος αναπτύχθηκε από αυτήν την περίοδο, με μια μεγάλη ποικιλία θεμάτων αντίστοιχα με τα προσωπικά ενδιαφέροντα και τα επαγγέλματα του αναγνωστικού κοινού. Πολλά διαφορετικά περιοδικά έχουν υπάρξει στο ίδιο ράφι όπως το National Geographic δίπλα στο New Yorker και το Playboy.
Εφημερίδες : Ο πιο κοινός τιτλος εφημερίδας μεταξύ του 1704 και του 1820 ήταν «Gazette» ή «Advertiser» δείχνοντας το ενδιαφέρον του κοινού για διαφημίσεις. Μερικές φορές είναι δύσκολο να διακριθεί μια εφημερίδα από ένα περιοδικό εντούτοις, πολλοί παρατηρητές συμφωνούν ότι μια εφημερίδα έχει ένα χαρακτηριστικό σχήμα, περιέχει τις τρέχουσες ειδήσεις, δημοσιεύεται συχνότερα από τα περιοδικά, περιλαμβάνει τις διαφημίσεις, και καλύπτει τα τοπικά γεγονότα.
Χάρτες : Οι χάρτες μας λένε για τις διαδρομές από το σημείο Α στο σημείο β ή να μας δίνουν τις λεπτομέρειες για κάποιο ιδιαίτερο τόπο. Λόγω των αλλαγών στα οδικά συστήματα και των αλλαγών στο φυσικό περιβάλλον, μπορούν να είναι μη ενημερωμένοι κατά συνέπεια, είναι αληθινά εφήμερης φύσης. Τα μικρά επεξηγηματικά σύντομα χρονογραφήματα εμφανίζονται συχνά, μερικές φορές οι χάρτες είναι πλήρως εικονογραφικοί, όπως αυτοί που παράγονται από τον Charles Magnus. Οι σημερινοί συλλέκτες εκτιμούν τους χάρτες για την καλλιτεχνική αξία τους.
Χάρτινες Κούκλες (Paper Dolls) : Η έρευνα αποκαλύπτει ότι ο πρόγονος της χάρτινης κούκλας ήταν τα «Pantins», που έγινε δημοφιλείς πρώτα στη Γαλλία κατά τα μέσα του 1700. Το Pantins ήταν ανθρώπινες φιγούρες ζωγραφισμένες σε χαρτί με τα άκρα αποσυνδεμένα, για να στερεωθούν αργότερα στον κορμό με τη σειρά. Τα παιδιά και οι ενήλικοι θα τους έδιναν έπειτα κίνηση δένοντας τα άκρα με μια κλωστή. Εγκαίρως, οι χάρτινες κούκλες αναπτύσσονται ως τρόπος παιδικής διασκέδασης αλλά απευθύνονται και στους μεγάλους για να ανακαλύψουν τις σύγχρονες τάσεις της μόδας. Πολλές ήταν χειροποίητες και άλλες προήλθαν από τους εμπορικούς λιθογράφους.
Postcards : Οι κάρτες φαίνονται να είναι παντού, και από την εμφάνισή τους στα μέσα του 1800 μέχρι και σήμερα αποτελούν συλλεκτικά αντικείμενα. Μερικές είναι κωμικής φύσης, άλλες απεικονίζουν ιστορικές προσωπικότητες, μερικές εκδόθηκαν για λόγους διαφήμισης, άλλες είναι σημαντικές επειδή τιμούν την μνήμη ενός ειδικού γεγονότος. Οι κάρτες όφειλαν την αναπτυξή τους στη τεχνολογία της χρωμολιθογραφίας και όσο οι μέθοδοι εκτύπωσης αναπύσονταν, έγιναν πιό περίπλοκες και ζωηρόχρωμες. Οι καλύτερες κάρτες για έναν αιώνα και περισσότερο δημιουργήθηκαν στη Γερμανία και την Αγγλία, και οι καλλιτέχνες ξεχώρισαν, συμπεριλαμβανομένου και του Τσέχου Alphonse Mucha και του Αμερικανικού Charles Dana Gibson, έγιναν διάσημοι ως σχεδιαστές καρτών.
Alphonse Mucha
Charles Dana Gibson
Αφίσες : Αυτός που είπε τη φράση "μια εικόνα αξίζει χίλιες λέξεις" μπορεί να μην είχε υπόψη του τις αφίσες, αλλά σίγουρα με τον τρόπο αυτό διατύπωσε τον ορισμό της Αφίσας. Η χρήση της αφίσας είναι διαχρονική, βρέθηκαν ακόμη και στην αρχαία Πομπηία όπου τις χρησιμοποίησαν για την αναγγελία αγώνων από μονομάχους ή για μια τοπική προεκλογική εκστρατεία. Όταν ο κινητός τύπος εφευρέθηκε, οι αφίσες άρχισαν να παράγονται σε ποσότητα, και αφότου εφευρέθηκε η χρωμολιθογραφία, εκτιμήθηκαν αληθινά ως Τέχνη. Κατά τη διάρκεια των ετών οι αφίσες εκτός από διαφημιστικούς λόγους έχουν χρησιμοποιηθεί και για λόγους προπαγάνδας και έχουν αναφερθεί σε πολλά ιστορικά γεγονότα.
Προγράμματα : Τα προγράμματα, από όπου και εάν είναι, από συναυλίες, παραστάσεις, αθλητικούς αγώνες ή άλλα γεγονότα, χρησιμοποιούνται για τη συγκεκριμένη περίπτωση και έπειτα συνήθως πετιούνται. Ευτυχώς, πολλοί θεατές τα διατήρησαν ως αναμνηστικά κατά τη διάρκεια των ετών και έτσι απόκτησαν συλλεκτική αξία. Τα παλιά αυτά προγράμματα μας λένε πως ήταν τα αστέρια του θεάτρου, της μουσικής ή του αθλητισμού, πού και πότε έπαιξαν, και αποριθμούν στοιχεία και λεπτομέρειες για γεγονοτα που ίσως να θεωρούνται πλέον ιστορικά. Δεδομένου ότι περιλαμβάνουν και διαφημίσεις, τα προγράμματα προσφέρουν επίσης μια αναλαμπή στα δημοφιλή προϊόντα της εποχής, τις τιμές τους, και πώς οι λιανοπωλητές προώθησαν την πώλησή τους. Στην κατηγορία αυτή ανοίκουν και οι τιμοκατάλογοι των εστιατορείων οι οποία μας δίνουν μια εικόνα για τον τρόπο διασκέδασης αλλά και για την αλλαγή στη διατροφή κατά τη διάρκεια των ετών.
Εμπορικές κάρτες : Τις εμπορικές κάρτες τις χρησιμοποίησε ολόκληρος ο εμπορικός κλάδος ήδη από τα τέλη του 1700 με σκοπό την διαφήμιση των προϊόντων και υπηρεσιών. Μεγάλη άνθηση γνώρισαν μετά το 1870 όταν πλέον είχε διαδοθεί έγχρωμη λιθογραφία. Από το 1890 οι εμπορικές κάρτες έγιναν ο σημαντικότερος τρόπος διαφήμισης κάτι το οποίο άρχισε να εξασθενεί μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα όταν άλλες μορφές διαφήμισης, όπως τα περιοδικά, έγιναν οικονομικά πιό αποδοτικές. Η συλλογή εμπορικών καρτών έχει ξεκινήσει εδώ και 100 χρόνια.
Η πρώτη Χριστουγεννιάτικη κάρτα στον κόσμο!
Εμπορικοί Κατάλογοι : Οι οδηγοί αυτοί περιέχουν όλη την γκάμα προϊόντων που έχει μια επιχείρηση. Χρησιμοποιήθηκαν κατά την περίοδο εκθέσεων ή άλλων μεγάλων εμπορικών γεγονότων. Εκτός από τις πληροφορίες σχετικά με τα προϊόντα (σχήμα, υλικό, τιμή, λειτουργία κ.ά), οι κατάλογοι αποτελούν δείγματα για την εξέλιξη του εμπορίου και της τεχνολογίας σε μια χώρα. Πέρα όμως από την καθαρά ιστορική τους αξία δείχνουν την ανάπτυξη της τεχνολογίας στο χώρο της εκτύπωσης και της σχεδίασης εντύπων.
Τα θέματα των «Ephemera» δεν σταματάει εδώ. Συμπεριλαμβάνει επιπλέον ένα πλήθος εγγράφων τα οποία χρησιμοποιούνταν στην καθημερινή ζωή όπως Ημερολόγια, Διαφημιστικά φυλλάδια, Επαγγελματικές κάρτες, Συσκευασίες, Επιστολόχαρτα, Προσκλήσεις, Εισιτήρια, Γραμματόσημα, Τραπεζικές Επιταγές, Ευχητήριες Καρτες, Ταυτότητες και άλλα. Ολα αυτά που σε άλλες περιπτώσεις θα είχαν πεταχθεί αμέσως μόλις εκπληρώσαν το σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκαν.
Η ύπαρξη των σύλλογων αυτών με έβαλε σε σκέψεις. Γιατί να μαζεύουν αυτά που οι άλλοι πετάνε; Γιατί έδιναν τόση αξία σε φτηνά έντυπα καθημερινής κατανάλωσης ; Γιατί πολλές φορές ένα τέτοιο έντυπο αποκτούσε συλλεκτική αξία και πουλιόταν μετά από 100 χρόνια πανάκριβα; Τι τελικά εννοούσαν λέγοντας «αξία» ενός τέτοιου εντύπου; Τι προσπαθούσαν ουσιαστικά να συγκεντρώσουν ; Μήπως αυτοί οι άνθρωποι έβλεπαν κάτι που οι υπόλοιποι αγνοούσαν;
Ναι πράγματι αυτοί οι άνθρωποι βλέπουν κάτι που οι άλλοι αγνοούν. Σε κάθε έντυπο διέκριναν πολύ περισσότερα πράγματα από ότι το ίδιο το έντυπο έγραφε. Πρώτα σε αυτά τα έγγραφα έβλεπαν την ιστορική τους αξία. Aποτελούν ιστορικές πηγές για τον καθημερινό τρόπο ζωής των ανθρώπων της χρονικής περιόδου που εξεταζει ο κάθε σύλογος “Ephemera”. Αντανακλούν ακριβώς τις συνήθειες, τις εμπορικές πράξεις, τον τρόπο διασκέδασης και γενικότερα τον τρόπο σκέψης της εποχής τους χωρίς την παρεμβολή και την ερμηνεία οποιουδήποτε ειδικού επιστημονικού αναλυτή.
Η ιστορική τους εκτίμηση είχε όμως και έναν άλλο άξονα. Αυτά τα έντυπα είναι η ιστορία της λιθογραφίας ανά τους αιώνες. Μέσα από αυτά φαίνεται η εξέλιξη των τεχνικών εκτύπωσης, των υλικών και των μηχανών που χρησιμοποιούνταν. Μια ιστορία που δεν μπορεί να ειπωθεί με λόγια ούτε να γραφεί σε κείμενα. Υπάρχει όμως ζωντανή στις πρωτότυπες λιθογραφίες των συλλεκτών. Τα έντυπα αυτά είναι οι αποδείξεις της ιστορίας αυτής.
Εκτός από την τεχνική πλευρά τα έντυπα αυτά έχουν και καλιτεχνική αξία. Αποτυπώνουν την αισθητική μιας περασμένης εποχής από την αρχή του 1800. Αποτελούν την αρχή της ιστορίας της γραφιστικής αφού δείχνουν πως οι τότε «γραφίστες» μπορούσαν να οργανώσουν τη δουλειά τους, τις ιδέες και τα υλικά τους, δημιουργώντας σχέδια, διαφημίσεις , εικονογραφήσεις, φωτογραφίες, λογότυπα, αφίσες, συσκευασίες, ετικέτες κ.λπ. Ηταν οι πρώτοι που έκαναν «Τεχνη» την προβολή αγαθών και υπηρεσιών. Μια τέχνη που ζούσε τόσο όσο και τα ίδια τα αγαθά που πουλούσε. Μια τέχνη καταναλωτική, εφήμερη.
Τελικά, μου άρεσε η δουλειά αυτών των ανθρώπων. Μου άρεσε που έδιναν αξία καλιτεχνική και οικονομική, έστω και σε ένα μέρος από τα έγγραφα που άλλοι τα χρησιμοποιούν απλά για εμπορικούς σκοπούς. Μου άρεσε που με αυτόν τον τρόπο φυλάνε την ιστορία ενός κλάδου που κατεξοχήν ασχολείτε με την «Εικόνα» και το «Εφήμερο», τις γραφικές τέχνες. Για πρώτη φορά κατάλαβα ότι η ύπαρξη καθώς και η διαφύλαξη της Ιστορίας ενός κλάδου είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που του εξασφαλίζουν την ύπαρξή του αλλά και την εξέλιξή του. Σκεφτείτε πόσο σημαντικό είναι αυτό, ειδικά για έναν κλάδο όπως αυτός των γραφικών τεχνών που έχει να επιδείξει ένα πλούσιο καλιτεχνικό έργο. Και από την άλλη πάλι σκεφτείτε ότι η Ιστορία, ειδικά αυτού του κλάδου μέσα στον οποίο όλοι δουλεύουμε, είναι πολύ ευαίσθητη και διατρέχει πάντα τον κίνδυνο να καταλήξει στα σκουπίδια.
Ισως τελικά, ο βασικός ρόλος των συλόγων «Ephemera» να είναι αυτός. Εκτός από την οργάνωση του ετήσιου αποκριάτικου χορού και την είσπραξη της μηνιαίας εισφοράς των μελών του, βασικός του στόχος είναι η διαφύλαξη όλων εκείνων των σημαντικών καλιτεχνικών – ιστορικών έργων που αποδεικνύουν την ιστορία και την εξέληξή του κλάδου γενικότερα. Με αυτόν τον τρόπο η Ιστορία μπορεί να γίνει ιστορικό ντοκουμέντο και να μην καταλήξει παραμύθι για τις κρύες νύχτες κάποιου χειμώνα.
Ephemera Society (http://www.ephemera-society.org.uk, http://www.ephemerasociety.org)
Allposters Οι περισσότερες εικόνες που παρουσιάζονται είναι από το site (http://www.allposters.com)
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου