Κάθε σχεδιαστής για να το πετύχει αυτό μπορεί να ρυθμίζει ανάλογα, ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά των τυπογραφικών στοιχείων.
Βάρη γραμματοσειρών
Τα βάρη είναι η σχεδιαστικές διαφοροποίησεις μιας γραμματοσειράς με στόχο να αποδοθούν διαφορετικές εντάσεις. Μια γραμματοσειρά περιέχει μια σειρά από διαφορετικά βάρη, τα οποία αποτελούν παραλλαγές των βασικών στοιχείων, της Roman εκδοχής των στοιχείων. Στο παρακάτω παράδειγμα υπάρχει η Arial γραμματοσειρά με όλα τα βάρη. 
Roman
Με τον όρο αυτό εννοούμε τα κατακόρυφα γράμματα. Είναι η πιο ευανάγνωστη εκδοχή μιας γραμματοσειράς. Ο όρος προέρχεται από την καταγωγή του σχεδιασμού της λατινικής μικρογράμματης μεσαιωνικής γραφής από την ρωμαική κεφαλαιογράμματη. Η ονομασία roman χρησιμοποιήθηκε κατά την Αναγέννηση σε αντιδιαστολή προς τα γοτθικά στοιχεία που ήταν η κοινή γραφή της εποχής.
Με τον όρο αυτό εννοούμε τα κατακόρυφα γράμματα. Είναι η πιο ευανάγνωστη εκδοχή μιας γραμματοσειράς. Ο όρος προέρχεται από την καταγωγή του σχεδιασμού της λατινικής μικρογράμματης μεσαιωνικής γραφής από την ρωμαική κεφαλαιογράμματη. Η ονομασία roman χρησιμοποιήθηκε κατά την Αναγέννηση σε αντιδιαστολή προς τα γοτθικά στοιχεία που ήταν η κοινή γραφή της εποχής.
Regular ή Normal
Είναι το πιο κεντρικό βάρος μιας γραμματοσειράς. Αποτελεί τη βάση από την οποία προέρχονται όλες οι υπόλοιπες εκδοχές της.
Bold
Η αμέσως πιο έντονη μορφή μιας γραμματοσειράς σε σχέση με την απλή Regular μορφή της. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιείται σε κείμενα στα οποία πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση. Εκτός από το κλασσικό Bold βάρος μιας γραμματοσειράς μπορεί να υπάρχουν και άλλες διαβαθμισεις, όπως:
- Τα semibold, μια εκδοχή λίγο πιο ελαφριά από τα Bold, αλλά σίγουρα πιο έντονη από τα Regular
- Τα heavy, black, extrabold και ultra, τέσσερις εκδοχές σταδιακά πιο έντονες από το Bold βάρος μιας γραμματοσειράς
Light ή Thin
Αυτή είναι μια πιο λεπτή εκδοχή σε σχέση με το Regular βάρος μιας γραμματοσειράς.
Italic ή oblique
Οι λέξεις italic και oblique στα ελληνικά έχουν την ίδια σημασία, πλάγια. Παρά το ότι μια italic γραμματοσειρά διαφέρει αισθητά από μια oblique, δεν υπάρχει σωστή ή λανθασμένη επιλογή ως προς τη χρήση τους, αν και μια εμπεριστατωμένη επιλογή εξυπηρετεί πάντα καλύτερα τους σκοπούς ενός design.
Italics: Μια italic γραμματοσειρά είναι σχεδιασμένη γύρω από έναν επικλινή άξονα, του οποίου η γωνία κυμαίνεται από 7 ως 20 μοίρες. Τα italics έχουν καλλιγραφικό στιλ και είναι αρκετά συμπαγή, κυρίως λόγω της χρήσης πολλών συμπλεγμάτων γραμμάτων. Συνήθως βασίζονται σε serif γραμματοσειρές. Ο όρος italic είναι τυπογραφικός και προήλθε από την σχεδιαστική καινοτομία του Άλδου Μανούτιου να χαράξει στοιχεία και να στοιχειοθετήσει κείμενα με το ρέον καλλιγραφικό ιδίωμα των ιταλών γραφέων. Αρχικά, καθιερώθηκε στην Γαλλία (italique) και στη συνέχεια στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.
Obliques: Τον 20ο αιώνα οι τυπογράφοι άρχισαν να σχεδιάζουν πλάγιες παραλλαγές όρθιων χαρακτήρων (κυρίως των sans-serif γραμματοσειρών), που ονομάστηκαν obliques. Αυτό έγινε γιατί έκριναν τα italics ακατάλληλα για τα βιομηχανικά και μη-καλλιγραφικά σχέδια των περισσότερων sans-serif γραμματοσειρών. Αν και είναι ειδικά σχεδιασμένες γραμματοσειρές, τα obliques είναι ουσιαστικά πλάγιες εκδοχές των αντίστοιχων τους όρθιων χαρακτήρων.
Το βάρος αυτό αφορά το πλάτος των στοιχείων μιας γραμματοσειράς. Τα στοιχεία Condensed έχουν μικρότερο πλάτος σε σχέση με τα αντίστοιχα Regular. Η σχεδίαση αυτού του βάρους εξυπηρετεί συνήθως εφαρμογές όπως πίνακες στατιστικών στοιχείων, στήλες περιοδικών ή εφημερίδων, καταλόγους κ.ά
Extended, expanded ή wide Άλλο ένα βάρος που αφορά το πλάτος των στοιχείων μιας γραμματοσειράς. Τα στοιχεία Extended έχουν μεγαλύτερο πλάτος σε σχέση με τα αντίστοιχα Regular. Η σχεδίαση αυτού του βάρους εξυπηρετεί συνήθως εφαρμογές όπως τίτλους σε εξώφυλλα περιοδικών και εφημερίδων, κείμενα σε πινακίδες, αφίσες κ.ά
Μέγεθος γραμματοσειράς
Το μέγεθος μιας γραμματοσειράς μετριέται από το υψηλότερο σημείο μιας άνω προέκτασης μέχρι το κατώτερο σημείο μιας κάτω προέκτασης.Η μέτρηση γίνεται σε στιγμές. Το σύστημα δημιουργήθηκε για τα μεταλλικά τυπογραφικά στοιχεία. Όταν στοιχειοθετούνται, οι αράδες (slugs), ή καλούπια, αφήνουν ένα περιθώριο, ώστε να υπάρχει ένα κενό μεταξύ των γραμμών του κειμένου. Σύμφωνα με αυτό, το μέγεθος των γραμμάτων ενός τυπογραφικού στοιχείου είναι το μέγεθος της αράδας και όχι του γράμματος.
Το σύστημα των στιγμών
Το σύστημα μέτρησης με στιγμές δημιουργήθηκε τον 19ο αιώνα από τους Pioerre Fournier και Francois Didot. Η σύγχρονη Αγγλοσαξονική στιγμή αντιστοιχεί σε 1/72 της ίντσας.
Απόλυτες μετρήσεις
Όταν αναφέρεται το μέγεθος ενός κειμένου μια απόλυτη τιμή (π.χ. 12 στιγμές), αυτό σημαίνει ότι η μέτρηση γίνεται από το υψηλότερο σημείο μιας άνω προέκτασης μέχρι το κατώτερο σημείο μιας κάτω προέκτασης.
Σχετικές μετρήσεις
Κάποιες τυπογραφικές μετρήσεις είναι σχετικές και σχηματίζονται ανάλογα με το μέγεθος των στιγμών κάποιων συγκεκριμένων χαρακτήρων. Το γράμμα «Μ» σε καλούπι 60 στιγμών είναι ακριβώς 60 στιγμές. Ο χαρακτήρας «Ν» ισούται με το μισό ενός «Μ». Οι δύο αυτές μετρήσεις χρησιμοποιούνται για να καθορίσουν παύλες, κλάσματα και κενά.
Διάστιχο / Leading
Κανονικά, ο ορισμός του διάστιχου αναφέρεται στο κενό ανάμεσα στις γραμμές ενός κειμένου. Για την ακρίβεια όμως ο όρος αυτός αναφέρεται στο διάστημα απο την μια γραμμή βάσης μέχρι την επόμενη. Ο αντίστοιχος αγγλικός όρος Leading προέρχεται από την εποχή της μεταλλικής τυπογραφίας και αναφέρεται στις μεταλλικές λουρίδες από μόλυβδο, που έμπαιναν ανάμεσα στις αράδες κειμένου για να δημιουργήσουν κενό μεταξύ τους.Γενική παρατήρηση: Το ισορροπημένο διάστιχο πρέπει να είναι μεγαλύτερο από το κείμενο. Π.χ. αν το κείμενο είναι 11 στιγμές, το διάστιχο μπορεί να είναι 13 στιγμές.
Αραίωση / Tracking
Η αραίωση αναφέρεται στο κενό ανάμεσα στα γράμματα μιας λέξης ή ενός μπλοκ κειμένου. Η μείωση ή η αύξηση του Tracking μπορεί να ρυθμιστεί ομοιόμορφα, ανεξάρτητα από το σχήμα του κάθε χαρακτήρα και έτσι κάνει τα γράμματα περισσότερο ή λιγότερο ευδιάκριτα. Για παράδειγμα, στην περίπτωση που το κείμενο θα τυπωθεί αρνητικό (άσπρο), σε μαύρο ή έγχρωμο φόντο, τότε το tracking πρέπει να μεγαλώσει, ώστε να αντισταθμιστεί η όποια εισχώρηση μελανιού. Αντίθετα, η υπερβολική χρήση του tracking, κάνει τα γράμματα είτε να «κολλάνε» είτε να απομακρύνονται. Και οι δύο περιπτώσεις δημιουργούν πρόβλημα στην ανάγνωση του κειμένου.
Διαγραμμάτωση ή Διαστοιχείωση (Kerning)
Στην τυπογραφία Διαγραμμάτωση ή Διαστοιχείωση (Κerning) είναι η ρύθμιση της απόστασης των οριζόντιων διαστημάτων μεταξύ δύο στοιχείων. Τo kerning χρησιμοποιείται για να επιτευχθεί ισορροπημένη εμφάνιση του κειμένου, για να αντιμετωπιστούν επιτυχώς οι δύσκολοι συνδυασμοί γραμμάτων μέσα σε ένα κείμενο, για να δημιουργηθεί η αίσθηση της ομοιόμορφης απόστασης, για να χωρέσει κείμενο σε ένα δεδομένο διάστημα και για να ρυθμιστούν οι αλλαγές γραμμής.Σε ένα κείμενο που έχει γίνει σωστό kerning, τα γράμματα φαίνεται να μην έχουν το ίδια απόσταση μεταξύ τους. Αυτό γίνεται γιατί το κενό του ενδιάμεσου χώρου υπολογίζεται και σε σχέση με το σχήμα των δύο «γειτονικών» στοιχείων. Έτσι υπάρχει ένα έντονο kerning μεταξύ του «V» και του «A», ενώ δεν υπάρχει καθόλου kerning μεταξύ των «S» και «T».
Υπάρχουν δύο σημαντικοί κανόνες διαστοιχείωσης:
1.'Οσο μεγαλώνει το μέγεθος των γραμμάτων πρέπει να μειώνεται ο χώρος μεταξύ τους.
2. Δεν πρέπει να ασχολείται κανείς με τη διαστοιχείωση πριν οριστικοποιήσει τις τιμές των στοιχείων και της αραίωσης ενός κειμένου, καθώς οποιαδήποτε προσπάθεια ρύθμισης ενός διάκενου θα πάει χαμένη αν αλλάξει κάτι στη στοιχειοθεσία. Επίσης, διαφορετικές γραμματοσειρές έχουν και διαφορετικά διάκενα, οπότε συγκεκριμένες τιμές kerning δεν μπορούν να μεταφερθούν από τη μια γραμματοσειρά στην άλλη.
Σημείωση: Η απόδοση διαστοιχείωση για το kerning, χρησιμοποιείται από την Εταιρεία Ελληνικών τυπογραφικών στοιχείων
Διάκενο
Διάκενο ονομάζεται το κενό που δημιουργείται ανάμεσα σε δύο στήλες κειμένου. Το μέγεθος του κενού πρέπει να είναι τόσο ώστε να είναι ορατή η διαφορά μεταξύ των δύο στηλών.
Στοίχιση κειμένου
Κάθε κείμενο σε οποιαδήποτε εφαρμογή υποστηρίζει μια συγκεκριμένη στοίχιση των γραμμών που το αποτελούν. Η στοίχιση εξαρτάται κάθε φορά από το ύφος που επιδιώκει να αποδώσει κάθε κείμενο. Υπάρχουν τέσσερα είδη στοίχισης η πλήρης, η αριστερή, η δεξιά και η στοίχιση στο κέντρο (κεντροαξονική).
Πλήρης στοίχιση (Justified)
Σύμφωνα με την στοίχιση αυτή όλες οι γραμμές ευθυγραμμίζονται προς τα αριστερά και προς το δεξιά ταυτόχρονα. Η στοίχιση αυτή εφαρμόζεται σε μεγάλα κείμενα γιατί βοηθάει στην γρήγορη και ξεκούραστη ανάγνωση, προσδιορίζοντας ευκρινώς τα όρια της κάθε πρότασης. Για την καλύτερη διαμόρφωση του κειμένου σε πλήρη στοίχιση είναι αναγκαία η ύπαρξη συλλαβισμού.
Στοίχιση αριστερά (Left Alignment)
To κείμενο με την στοίχιση αυτή έχει ευθυγραμμισμένες τις γραμμές του μόνο όσο αφορά στην αριστερή πλευρά του. Η στοίχιση αυτή είναι κατάλληλη για κείμενο σε στήλες.
Στοίχιση στο κέντρο (Center Alignment)
Αυτός ο τρόπος στοίχισης κειμένου ευθυγραμμίζει το κείμενο σύμφωνα με έναν νοητό, κεντρικό άξονα. Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή η αριστερή και η δεξιά πλευρά του παραμένουν ασύμμετρες. Συνήθως, η στοίχιση αυτή, δημιουργεί δυσκολία στην ανάγνωση. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιείται σε μικρά κείμενα όπως προσκλήσεις, ανακοινώσεις, ποιήματα κ.ά.
Στοίχιση δεξιά (Right Alignment)
To κείμενο με τη στοίχιση αυτή έχει ευθυγραμμισμένες τις γραμμές του μόνο όσο αφορά στην δεξιά πλευρά του. Η στοίχιση αυτή δυσκολεύει τον αναγνώστη ιδιαίτερα όταν αυτός ανήκει στον δυτικό τρόπο ανάγνωσης (από αριστερά προς τα δεξιά). Κυρίως χρησιμοποιείται σε λεζάντες εικόνων.
Πλήρης στοίχιση (Justified)
Σύμφωνα με την στοίχιση αυτή όλες οι γραμμές ευθυγραμμίζονται προς τα αριστερά και προς το δεξιά ταυτόχρονα. Η στοίχιση αυτή εφαρμόζεται σε μεγάλα κείμενα γιατί βοηθάει στην γρήγορη και ξεκούραστη ανάγνωση, προσδιορίζοντας ευκρινώς τα όρια της κάθε πρότασης. Για την καλύτερη διαμόρφωση του κειμένου σε πλήρη στοίχιση είναι αναγκαία η ύπαρξη συλλαβισμού.
Στοίχιση αριστερά (Left Alignment)
To κείμενο με την στοίχιση αυτή έχει ευθυγραμμισμένες τις γραμμές του μόνο όσο αφορά στην αριστερή πλευρά του. Η στοίχιση αυτή είναι κατάλληλη για κείμενο σε στήλες.
Στοίχιση στο κέντρο (Center Alignment)
Αυτός ο τρόπος στοίχισης κειμένου ευθυγραμμίζει το κείμενο σύμφωνα με έναν νοητό, κεντρικό άξονα. Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή η αριστερή και η δεξιά πλευρά του παραμένουν ασύμμετρες. Συνήθως, η στοίχιση αυτή, δημιουργεί δυσκολία στην ανάγνωση. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιείται σε μικρά κείμενα όπως προσκλήσεις, ανακοινώσεις, ποιήματα κ.ά.
Στοίχιση δεξιά (Right Alignment)
To κείμενο με τη στοίχιση αυτή έχει ευθυγραμμισμένες τις γραμμές του μόνο όσο αφορά στην δεξιά πλευρά του. Η στοίχιση αυτή δυσκολεύει τον αναγνώστη ιδιαίτερα όταν αυτός ανήκει στον δυτικό τρόπο ανάγνωσης (από αριστερά προς τα δεξιά). Κυρίως χρησιμοποιείται σε λεζάντες εικόνων.
Σχετικά άρθρα
- Γραμματοσειρές - τα πρώτα βήματα
- Η ανατομία των τυπογραφικών στοιχείων
- The Periodic Table of Typefaces
- Where should i buy fonts?
Πηγές
- Στοιχεία της τυπογραφικής τέχνης, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης
- Graphic Design, εκδόσεις Gramma
- Τυπογραφία, Ambrose Harris, Dart Books
- To σχέδιο του γράμματος, Τάκης Κατσουλίδης
- Wikipedia.com
- Τypophile.com
- Dev.e-types.com
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου