Saul Bass (1920-1996)

O Saul Bass (8 Μαΐου 1920 - 25 Απριλίου 1996) ως γραφίστας και σκηνοθέτης, έγινε γνωστός για τις αφίσες ταινιών που σχεδίασε, τις μικρού μήκους ταινίες (motion pictures) και τους εισαγωγικούς τίτλους ταινιών (title sequences) που δημιούργησε. Κατά τη διάρκεια της καριέρα του εργάστηκε για μερικούς από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες του Χόλυγουντ, όπως ο Alfred Hitchcock, Otto Preminger, Billy Wilder, Stanley Kubrick και Martin Scorsese. Εκτός από αφίσες ταινιών, μικρού μήκους ταινίες και εισαγωγικούς τίτλους ο Saul Bass σχεδίασε ορισμένα από τα πιο εμβληματικά εταιρικά λογότυπα στη Βόρεια Αμερική, συμπεριλαμβανομένου του λογοτύπου της AT&T, το 1969 καθώς και το 1983 μετά τη διάλυση του συστήματος Bell. Έχει σχεδιάσει επίσης λογότυπα για την Continental Airlines το 1968 και για την United Airlines το 1974 τα οποία υπήρξαν από τα πιο αναγνωρισμένα λογότυπα στην αεροπορική βιομηχανία της εποχής.

Η ζωή του
Ο Saul Bass γεννήθηκε στις 8 Μαΐου 1920, στο Μπρονξ της Νέας Υόρκης, από γονείς Εβραίους μετανάστες. Αποφοίτησε από το γυμνάσιο James Monroe High School στο Μπρονξ και σπούδασε part time στο Art Students League στο Μανχάταν μέχρι που ξεκίνησε να παρακολουθεί νυκτερινά μαθήματα με τον Gyorgy Kepes στο Brooklyn College. Εγκαταστάθηκε στο Χόλιγουντ τη δεκαετία του 1940 και εργάζονταν ως τυπογράφος διαφημιστικών αφισών για ταινίες, μέχρι που συνεργάστηκε το 1954 με το σκηνοθέτη Otto Preminger για να σχεδιάσει την αφίσα για την ταινία «Carmen Jones». Ο Preminger ήταν τόσο εντυπωσιασμένος με τη δουλειά του Bass που του ζήτησε να κάνει και την παραγωγή των εισαγωγικών τίτλων της ταινίας.

Οι εισαγωγικοί τίτλοι των ταινιών

Κατά τη διάρκεια των 40 χρόνων της καριέρα του εργάστηκε για μερικούς από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες του Χόλυγουντ, όπως ο Alfred Hitchcock, Otto Preminger, Billy Wilder, Stanley Kubrick και Martin Scorsese. Μεταξύ των πιο διάσημων εισαγωγικών τίτλων (title sequences) είναι αυτός, για την ταινία «The Man with the Golden Arm» όπου κατά τη διάρκεια των εισαγωγικών τίτλων της ταινίας παρουσιάζεται σε μορφή cartoon το χέρι ενός χρήστη ηρωίνης. Το ίδιο διάσημοι έγιναν και οι τίτλοι των ταινιών «Vertigo» (1958) με τον John Whitney, και «North by Northwest» (1959) και «Psycho» (1960) με τον Alfred Hitchcock

Πριν από τον Bass στη δεκαετία του 1950, οι εισαγωγικοί τίτλοι ήταν γενικά στατικά κείμενα, ξεχωριστά από την ταινία, και προβάλλονταν επάνω στις κουρτίνες του σινεμά. Αυτό το γεγονός ο Bass το είδε ως ευκαιρία για να δημιουργήσει μια σειρά τίτλων που θα ενισχύσουν την εμπειρία του κοινού και θα συμβάλλουν στο κλίμα και στο θέμα της ταινίας από τις πρώτες στιγμές. Ο Bass ήταν ένας από τους πρώτους που κατάλαβε το δημιουργικό δυναμικό των τίτλων στο άνοιγμα και στο κλείσιμο μιας ταινίας. Αυτή ήταν μια καινοτομία και μια επαναστατική δουλειά που έκανε τον Bass γνωστό πλέον γραφίστα. Σύμφωνα με τον Άλφρεντ Χίτσκοκ, ο Bass είχε δημιουργήσει αξέχαστους εισαγωγικούς τίτλους ταινιών και ουσιαστικά είχε εφεύρει ένα νέο είδος τυπογραφίας με κίνηση.

Δημιουργία λογοτύπων
Ο Saul Bass δημιούργησε μερικά από τα καλύτερα και τα πιο εμβληματικά λογότυπα, συμπεριλαμβανομένων τόσο του λογοτύπου της Bell Telephone (1969) αλλά και εκείνου του διαδόχου της AT&T (1983). Άλλα γνωστά σχέδια του ήταν για την Continental Airlines (1968), τη Dixie (1969) και τη United Airlines (1974).
Με βάση τα αποτελέσματα από μια σταστιστική ανάλυση που έγινε το 2011, τα εταιρικά λογότυπα του Bass έχουν μια ασυνήθιστη μακροζωία. Η πιο κοινή αιτία της κατάργησης ενός λογοτύπου του Bass ήταν η διάλυση της εταιρείας και ποτέ ένας πιθανός ανασχεδιασμός. Η μέση διάρκεια ζωής ενός λογότυπου του Bass είναι άνω των 34 ετών.

Λογότυπα σχεδιασμένα από τον Saul Bass. Ξεκινώντας από την επάνω αριστερή γωνία: Bell System, AT&T, General Foods, United Airlines, Avery International, Continental Airlines, Celanese, United Way, Rockwell International, Minolta, Girl Scouts of the USA, Lawry's Foods, Quaker Oats, Kleenex, Frontier Airlines, Dixie, Warner Books and Warner Communications, Fuller Paints

Αφίσες ταινιών

Ο Saul Bass σχεδίασε εμβληματικές αφίσες ταινιών στις οποίες απέδωσε με γραφιστικό τρόπο το κεντρικό νόημα της ταινίας. Πριν τη δημιουργική αφίσα του Bass για την ταινία «The Man with the Golden Arm», στις αφίσες των ταινιών κυριαρχούσαν οι απεικονίσεις των βασικών σκηνών ή οι κεντρικοί χαρακτήρες της ταινίας. Στις αφίσες του Bass, ωστόσο, συνήθως αναπτύσσονται απλουστευμένα, συμβολικά σχέδια που αναπαριστούν οπτικά τα βασικά θεμελιώδη στοιχεία της ταινίας.

Για παράδειγμα, η αφίσα της ταινίας «The Man with the Golden Arm», δείχνει ένα βραχίονα σχεδιασμένο με ακανόνιστο τρόπο που περιβάλλεται από τον τίτλο της ταινίας και συμβολίζει την πάλη του πρωταγωνιστή με την εξάρτηση από την ηρωίνη. Ένα ακόμα παράδειγμα είναι η αφίσα για την ταινία «Vertigo» (1958), όπου στο κέντρο μιας δίνης απεικονίζονται δύο στιλιζαρισμένες ανθρώπινες φιγούρες. Με τον τρόπο αυτό ο Bass καταγράφει την αγωνία και τον αποπροσανατολισμό που κυριαρχούν στο επίκεντρο της ταινίας.

Τέλος στην αφίσα για την ταινία «Anatomy of a Murder» (1959), παρουσιάζει μια σιλουέτα από ένα πτώμα που έχει χωρισθεί σε επτά κομμάτια. Αυτό είναι ένα λογοπαίγνιο με τον τίτλο της ταινίας και έτσι συλλαμβάνει τις ηθικές ασάφειες του δράματος που εξελίσσεται στην αίθουσα του δικαστηρίου.

Η τελευταία αφίσα που ανέλαβε να σχεδιάσει ο Bass ήταν για την ταινία «Λίστα του Σίντλερ» του Στίβεν Σπίλμπεργκ το (1993), αλλά ποτέ δεν είχε διανεμηθεί. O Saul Bass ασχολήθηκε με τη δημιουργία αφίσας για πέντε δεκαετίες και ενέπνευσε πολλές άλλες δημιουργίες και πολύ περισσότερους γραφίστες. Οι αφίσες ταινιών του Bass χαρακτηρίζονται από ένα διακριτικό τυπογραφικό και μινιμαλιστικό στυλ.