Η λινοτυπία

την



Ένας από τους βασικότερους παράγοντες επιτυχίας μιας εφημερίδας είναι να κυκλοφορεί πρώτη με τα τελευταία νέα. Για να γίνει όμως αυτό δεν αρκεί η εφημερίδα να τυπώνεται σε ένα ταχυπιεστήριο. Πρέπει και η ύλη της να στοιχειοθετείται όσο το δυνατό γρηγορότερα.
Οι στοιχειοθέτες των Times για παράδειγμα, στα τέλη του 18ου αι., εξοικονομούσαν χρόνο χρησιμοποιώντας ένα σύστημα στοιχείων που αντί για μεμονωμένα γράμματα είχαν συλλαβές. Λίγο αργότερα, κάποιος είχε την ιδέα να «συνδέσει« τη στοιχειοθετική κάσα με ένα πληκτρολόγιο, που έκανε την επιλογή των στοιχείων υπόθεση πατήματος κουμπιών. Το 1845 ο Gerard de Nerval σκέφτηκε ένα σύστημα που επρόκειτο να έχει λαμπρό μέλλον: μια μηχανή εφοδιασμένη με πληκτρολόγιο και χυτήριο, που θα μπορούσε να απλοποιήσει ακόμα περισσότερο τη διαδικασία και να λύσει οριστικά το πρόβλημα της στοιχειοθεσίας. 

Η ιδέα του de Nerval τελειοποιήθηκε το 1886 από τον γερμανικής καταγωγής Αμερικανό Ottmar Mergenthaler με την εφεύρεση της λινοτυπίας (linotype από το line=γραμμή και το type=στοιχείο). Χαρακτηριστικό γνώρισμα της λινοτυπικής μηχανής είναι η κατασκευή πολυγράμματων ομόχυτων «στοιχείων» που περιλαμβάνουν μια ολόκληρη γραμμή κειμένου. 

Λινοτυπική Μηχανή
H λινοτυπική μηχανή μοιάζει με γραφομηχανή που αποτελείται από γρανάζια, ελατήρια και μοχλούς. Δίπλα της έχει ένα ηλεκτρικό καμίνι κι από πάνω ένα καζάνι με λιωμένο μέταλλο. Χτυπώντας τα πλήκτρα, μικρά καλούπια τοποθετημένα στο επάνω τμήμα της μηχανής πέφτουν μέσα από λούκια και μπαίνουν στη σειρά σε ένα κουτί, το στοιχειοθετήριο. Μόλις συμπληρωθεί μια γραμμή, με το πάτημα μοχλού, τα καλούπια μπαίνουν στο καζάνι με το λιωμένο μέταλλο το οποίο χύνεται μέσα τους και παγώνει. Στη συνέχεια, ένα ατσαλένιο πλέγμα σπρώχνει τη γραμμή σε μια μακρόστενη θήκη, τον σελιδοθέτη (μητροθήκη ή «μαγκαζίνα»). Έτσι γραμμή, γραμμή σχηματίζονται οι στήλες. 

Μια λινοτυπική αράδα
Η λινοτυπική μηχανή ήταν ογκώδης και παρήγαγε συμπαγείς στίχους (αράδες) με ανάγλυφους χαρακτήρες, οι οποίοι μετά το μελάνωμά τους αποτυπώνονταν στο χαρτί. Η σύνθεση κάθε στίχου γινόταν μηχανικά κάθε φορά που ο χειριστής της μηχανής, διαβάζοντας το χειρόγραφο συνήθως κείμενο που είχε τοποθετημένο μπροστά του, πατούσε το αντίστοιχο με κάθε γράμμα πλήκτρο στο πληκτρολόγιο. Οι συμπαγείς στίχοι δημιουργούνταν από ένα κράμα μολύβδου, κασσίτερου και αντιμονίου, που βρισκόταν τηγμένο στο πίσω μέρος της μηχανής. Η εργασία του λινοτύπη, εξαιτίας ακριβώς της ύπαρξης αυτού του κράματος και των αναθυμιάσεων που ανέδυε, ήταν εξαιρετικά ανθυγιεινή. Με την τεχνική της λινοτυπίας τυπώθηκαν εφημερίδες, περιοδικά και πόστερ από τα τέλη του 18ου αιώνα και τις δεκαετίες του 1960 και 1970.

Ο χειριστής της μηχανής

 Η λινοτυπική μηχανή, εφεύρεση του Ottmar Mergenthaler, έφερε την επανάσταση στην τυπογραφία και ειδικά στις εφημερίδες, επιτρέποντας σε σχετικά μικρό αριθμό χειριστών να τυπώνουν πολυάριθμες σελίδες σε καθημερινή βάση. Πριν την εφεύρεσή της, καμία εφημερίδα στον κόσμο δεν μπορούσε να έχει περισσότερες από 8 σελίδες.

Η εφημερίδα «ΕΣΤΙΑ», τυπωνόταν με τη μέθοδο της λινοτυπίας
και της στερεοτυπίας μέχρι το 1997

 Με παρόμοιο τρόπο λειτουργεί και η λεγόμενη μονοτυπική μηχανή (monotype), που εφευρέθηκε το 1887 από τον επίσης Αμερικανό Tolbert Lanston, με τη διαφορά ότι αυτή χυτεύει τους χαρακτήρες έναν-έναν. Ο χειριστής πληκτρολογεί το κείμενο, το οποίο «γράφεται» σε διάτρητη ταινία. Η ταινία εν συνεχεία τοποθετείται σε ειδική μηχανή που διαβάζει τις πληροφορίες και κατευθύνει τη λειτουργία του χυτηρίου. Ακολουθεί η χύτευση και η αυτόματη συγκέντρωση των στοιχείων σε γραμμές κειμένου. 

Μια σελίδα από λινοτυπικές αράδες

 Η μονοτυπική μηχανή ήταν πιο παραγωγική, αφού μπορούσε να τροφοδοτηθεί από περισσότερα πληκτρολόγια, διευκόλυνε την εργασία των διορθώσεων, αλλά χρειαζόταν δύο άτομα για να λειτουργήσει. Οι στοιχειοχυτικές χρησιμοποιήθηκαν κυρίως σε φθηνές εκδόσεις με ελάχιστες απαιτήσεις και μεγάλο τιράζ (εφημερίδες, περιοδικά, βιβλία τσέπης) και πολύ αργότερα σε καλής ποιότητας «καλλιτεχνικές» εκδόσεις. 

Μονοτυπική μηχανή και πληκτρολόγιο


 Oι εφευρέσεις αυτές επιτάχυναν τουλάχιστον κατά 5 με 6 φορές τη στοιχειοθεσία σε σχέση μ' αυτήν του χεριού, και ειδικά η λινοτυπική μηχανή συναντάται ακόμα και σε σημερινά τυπογραφεία.
Η μετοχή της Mergenthaler Linotype Company
Ottmar Mergenthaler
Ο Ottmar Mergenthaler γεννήθηκε το 1854 στο χωριουδάκι Hachtelστην περιφέρεια της πόλης Bad Mergentheim της επαρχίας Württemberg (παλαιότερα Wirtemberg) της Γερμανίας. Στην Γερμανία ήταν ωρολογοποιός. Το 1882 μετανάστευσε στην Αμερική και το 1878 πήρε την αμερικανική υπηκοότητα. Πέθανε από φυματίωση στη Βαλτιμόρη το 1899, σε ηλικία 45 ετών.
Το εργοστάσιο της Mergenthaler Linotype Company
που ιδρύθηκε το 1886 στο Brooklyn  

Το λογότυπο της Mergenthaler Linotype Company





Σχετικά κείμενα

Πηγές

Σχόλια

Δημοσίευση σχολίου