Ράστερ. Σχήματα, Γωνίες, Ροζέτες, Μουαρέ

Στο άρθρο αυτό θα δούμε δύο επιπλέον βασικά χαρακτηριστικά του ράστερ που αφορούν στα διαφορετικά σχήματα που μπορεί να έχει και στη γωνία  που ορίζει την τοποθέτηση του πάνω στην εκτυπωμένη επιφάνεια. Επιπλέον, θα εξετασθεί η περίπτωση της ροζέτας  και το πρόβλημα του moire, δύο περιπτώσεις που σχετίζονται άμεσα με την καλή ή όχι τοποθέτηση των φιλμς κατά το μοντάζ   


Τα διαφορετικά σχήματα ράστερ
Εκτός από το στρογγυλό ράστερ που είναι το πιο γνωστό, υπάρχουν και άλλα σχήματα που το κάθε ένα έχει τα δικά του χαρακτηριστικά. Τα σχήματα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν ταυτόχρονα ώστε να αποφευχθεί η δημιουργία μουαρέ. Γενικά, το σχήμα ράστερ εξαρτάται επίσης από τη μέθοδο εκτύπωσης ή το είδος του τσίγκου. 

Στρογγυλό ράστερ: Τα ράστερ στρογγυλών κουκίδων είναι τα πλέον κατάλληλα για λιθογραφικά πιεστήρια ρολού υψηλών ταχυτήτων, επειδή δίνουν πιο μεγάλη ποικιλία μεσαίων τόνων και υψηλότερη λεπτομέρεια στα σκούρα.

Ελλειπτικό ράστερ: Τα ράστερ ελλειπτικών κουκίδων έχουν σχηματισμούς διαμαντιού ή κουκκίδες σε μορφή αλυσίδας, ειδικά στις περιοχές μεσαίου τόνου. Αυτό δίνει μια ομαλότερη διαβάθμιση τονικών τιμών που είναι συχνά ωφέλιμη π.χ. όταν υπάρχουν φωτογραφίες που παρουσιάζουν ανθρώπους.

Τετράγωνο ράστερ: Τα ράστερ τετράγωνων κουκκίδων δίνουν τετράγωνες κουκκίδες στους μεσαίους τόνους και στρογγυλές κουκκίδες στα λευκά και τα σκούρα. Αυτά τα ράστερ είναι τα πλέον κοινά στη βιομηχανία, γι' αυτό συχνά αναφέρονται ως ράστερ συμβατικής κουκκίδας.

Γωνίες ράστερ 
Βασική αρχή του ράστερ, είναι ότι όσο πιο σκούρο είναι ένα σημείο σε μια εικόνα, τόσο πιο μεγάλη διάμετρο έχουν. Επειδή όμως το ράστερ χρησιμοποιείται για να αποδώσει τόνους, οι κουκκίδες κάθε χρώματος δεν πρέπει να τυπώνονται στο ίδιο σημείο του χαρτιού. Έτσι λοιπόν για κάθε χρώμα της τετραχρωμίας έχουν οριστεί διαφορετικές γωνίες. Οι γωνίες για τα διαφορετικά χρώματα πρέπει να έχουν διαφορά τουλάχιστον 15 μοίρες και προκύπτουν από τον οριζόντιο άξονα και τη νοητή ευθεία που σχηματίζουν οι κουκκίδες. Έτσι για παράδειγμα έχουμε:

• Ματζέντα στις 75 μοίρες 
• Κίτρινο στις 0 μοίρες ή στις 90 μοίρες
• Κυανό στις 15 μοίρες
• Μαύρο στις 45 μοίρες

Ροζέτα 

Η οριζόντια παράταξη των ράστερς σε γραμμές και η ανάλογη διάταξη των κέντρων, λόγω των διαφορετικών γωνιών ανά χρώμα, έχει ως αποτέλεσμα όταν τυπωθούν και τα τέσσερα χρώματα σε ένα φύλλο χαρτιού, οι κουκκίδες να δημιουργούν ένα κυκλικό σχήμα, τη λεγόμενη “ροζέτα”. Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι ροζέτας: η “ανοιχτή” και η “κλειστή”. Η ροζέτα είναι ένας σχηματισμός αποδεκτός από το ανθρώπινο μάτι. 
Στην πρώτη περίπτωση, το κέντρο της ροζέτας παραμένει καθαρό, ενώ στη δεύτερη το κέντρο συμπληρώνεται από μία μαύρη κουκκίδα. Στις δύο αυτές παραλλαγές, η “ανοιχτή” έχει καλύτερη συμπεριφορά επειδή εμφανίζει μεγαλύτερες ανοχές στα “τραβήγματα – κουνήματα” κατά την εκτύπωση. Παράλληλα όμως η κλειστή εμφανίζει καλύτερα αποτελέσματα στην αναπαραγωγή σκιών αλλά και σε άλλες περιπτώσεις οι οποίες δεν είναι της παρούσης να αναλυθούν. Το ανεπιθύμητο φαινόμενο του moiré έχει άμεση σχέση με τις γωνίες των ράστερς. Αυτός είναι και ο λόγος που οι γωνίες πρέπει να έχουν διαφορά 15 μοίρες. Συνήθως υπαίτιο για το moiré είναι το Yellow ράστερ.

Moiré 
To moiré (θόρυβος) είναι ένα σφάλμα, που δημιουργείται όταν τα ράστερ των χρωμάτων δεν έχουν τοποθετηθεί σωστά το ένα πάνω από το άλλο κατά τη διαδικασία του μοντάζ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η απόσταση μεταξύ των κέντρων των ράστερς κάθε χρώματος να είναι μικρότερη απ’ αυτή που θα έπρεπε.

Σχετικά άρθρα

• Ράστερ. To σημείο εκκίνησης και τερματισμού
• Ράστερ. Οι παράμετροι DPI και LPI
• Ράστερ. Σχήματα, Γωνίες, Ροζέτες, Μουαρέ
• Η «μαγική» διαδικασία του κλασικού μοντάζ
• Δημιουργία Postscript Αρχείων
• Η διαδικασία παραγωγής Films. Τι πρέπει να ξέρετε για ένα πραγματικό Happy End

Πηγές

• Σύγχρονη Λιθογραφία Ι, Εκδόσεις ΙΩΝ, Επιμέλεια Τ. Πολίτης 
• To Raster, περιοδικό CMYK 
• Τεχνικός Οδηγός Οφσετ, Κ. Τσολάκου 
• Τυπογραφίας Μνήμης, Α. Παπαπντωνόπουλου