Γενικά περί Σύνθεσης

την

Κείμενο, επιμέλεια άρθρου:
Θοδωρής Μαστρογιάννης


Γραφίστας

 Στις τέχνες που σχετίζονται με την οπτική επικοινωνία, όπως η γραφιστική, η ζωγραφική, η φωτογραφία και η γλυπτική κ.λπ. η έννοια της σύνθεσης σχετίζεται με τη διάταξη και τοποθέτηση των στοιχείων ή συστατικών ενός έργου και εξαρτάται άμεσα από τη διάθεση του δημιουργού, το μήνυμα που θα επικοινωνήσει αλλά και τους κανόνες που τη διέπουν.
Ο όρος σύνθεση σημαίνει «βάζω μαζί» μπορεί να εφαρμοστεί σε κάθε έργο τέχνης, από τη μουσική, τη γραφιστική μέχρι και τη φωτογραφία, και αναφέρεται σε όλα τα στοιχεία που είναι τοποθετημένα μαζί, ακολουθώντας μια συγκεκριμένη συνειδητή σκέψη. Οι άνθρωποι της τέχνης, αντί για τον όρο «σύνθεση» συχνά χρησιμοποιούν εναλλακτικά φράσεις όπως σχεδιασμός, μορφή, οπτική τακτοποίηση, ή τυπική δομή, ανάλογα με το πλαίσιο στο οποίο αναφέρονται.
Στη γραφιστική και τις εκδόσεις ως σύνθεση συνήθως αναφέρεται ο τρόπος διάταξης μιας σελίδας. Όπου ως σελίδα δεν θεωρείται μόνο η μια όψη ενός φύλλου από ένα βιβλίο, ένα φυλλάδιο ή ένα περιοδικό, αλλά οποιοδήποτε χαρτί, σε οποιοδήποτε μέγεθος πάνω στο οποίο μπορεί να δημιουργηθεί ένα σχέδιο ή μια εφαρμογή οπτικής επικοινωνίας.

Τα βασικά οπτικά συστατικά της Σύνθεσης
Όπως ήδη έχει αναφερθεί κάθε σύνθεση αποτελείται από στοιχεία που ανάλογα με τον τρόπο τοποθέτησης τους επικοινωνούν ένα συγκεκριμένο οπτικό μήνυμα. Αναλύοντας κάθε ένα από τα στοιχεία αυτά προκύπτουν ορισμένα κοινά οπτικά συστατικά, τα οποία αποτελούν τη βάση κάθε σύνθεσης.
Όπως κάθε σύστημα επικοινωνίας βασίζεται σε μια γλώσσα, έτσι και εδώ, αυτά τα βασικά οπτικά συστατικά αποτελούν το λεξιλόγιο με το οποίο ο σχεδιαστής συνθέτει. Κάθε βασικό συστατικό σχετίζεται με το επόμενο και όλα μαζί δημιουργούν το σύνολο του σχεδίου. Τα βασικά συστατικά κάθε σύνθεσης είναι:
  • Σημείο: Το ελάχιστο δείγμα γραφής πάνω σε μια επιφάνεια
  • Γραμμή: Το οπτικό μονοπάτι που επιτρέπει στο μάτι να κινηθεί μέσα στο έργο
  • Σχήμα και φόρμα: Περιοχές που ορίζονται μέσα στο έργο. Διακρίνονται σε γεωμετρικά ή οργανικά
  • Χρώμα: Αποχρώσεις με διάφορες τιμές και εντάσεις 
  • Υφή: Ιδιότητες της επιφάνειας 
  • Τόνος: Η τονική διαβάθμιση κάθε χρώματος και η σκίαση που χρησιμοποιείται για να τονίσει μια μορφή
  • Μορφή: Κάθε φόρμα που έχει συγκεκριμένες διαστάσεις μήκος, πλάτος ή βάθος
  • Χώρος: Η επιφάνεια που καταλαμβάνει μια σύνθεση 
  • Βάθος: Αντιληπτή απόσταση από τον παρατηρητή, χωρίζονται σε πρώτο πλάνο, φόντο, και προαιρετικά μέση λύση

Βασικές Αρχές Σύνθεσης
Η συμμετρία στη δομή μιας σύνθεσης εξαρτάται από τον τρόπο διαχείρισης των επιμέρους οπτικών στοιχείων που την αποτελούν. Για το λόγο αυτό κάθε σύνθεση διέπεται από ένα σύνολο αρχών - κανόνων που καθορίζουν την έκβαση του συνολικού αποτελέσματος. Η επιλογή και ο τρόπος εφαρμογής τους εξαρτάται από τον σχεδιαστή και αποτέλεσμα που θέλει να πετύχει. Οι 10 βασικότερες αρχές από τις οποίες εξαρτάται η αρμονική και συμμετρική διαχείριση ενός σχεδιαστικού έργου είναι οι παρακάτω:
  • Αρμονία (Harmony) 
  • Ισορροπία (Balance)
  • Συμμετρία (Symmetry)
  • Ομαδοποίηση και Απόσταση (Proximity)
  • Ιεραρχία (Ηierarchy)
  • Στοίχιση (Alignment)
  • Αντίθεση (Contrast)
  • Επανάληψη και ρυθμός (Repetition and Rhythm)
  • Λευκός και αρνητικός χώρος (White & Negative space)
  • Απλότητα (Simplicity)



Τεχνικές Σύνθεσης
Υπάρχουν πολλοί τρόποι προσέγγισης και πολλές τεχνικές με τις οποίες δημιουργείται η αίσθηση της ισορροπίας, της αρμονίας και της μοναδικότητας σε ένα έργο. Η επιλογή και ο τρόπος εφαρμογής κάθε τεχνικής εξαρτάται πάντα από την πρόθεση και τον στόχο του σχεδιαστή. Για παράδειγμα, ένα έργο δημιουργεί μια άριστη αισθητική, όταν τα στοιχεία που το αποτελούν ισορροπούν μέσα στην σύνθεση. Ωστόσο υπάρχουν καλλιτέχνες όπως ο Πικάσο ή ο Σαλβαδόρ Νταλί που έχουν ως στόχο τη διατάραξη της παραδοσιακής σύνθεσης προκαλώντας τον θεατή να αναθεωρήσει την έννοια της ισορροπίας και της διάταξης των στοιχείων μέσα στο έργο τους.
Ο κλασσικός τρόπος σύνθεσης μπορεί να γίνει εφικτός με την εφαρμογή των παρακάτω τεχνικών:
  • H δημιουργία πλέγματος 
  • Η Χρυσή Τομή 
  • H ακολουθία Fibonaci 
  • Ο κανόνας των τριών τμημάτων 
  • Η τεχνική των μονών αριθμών 
  • Η Τριγωνική γεωμετρία και συμμετρία 
  • Δημιουργία κίνησης 
  • Προοπτική 

Επίλογος
Η τήρηση των κανόνων σύνθεσης καθώς και η χρήση των διάφορων τεχνικών εγγυώνται ένα άψογα ισορροπημένο και αρμονικό αποτέλεσμα σε κάθε δουλειά για οποιοδήποτε εφαρμογή.
Αντίστοιχα, η παραβίαση όλων ή κάποιων από τους παραπάνω κανονισμούς μπορεί να δημιουργήσει ένταση ή ανησυχία, αλλά μπορεί να προσθέσει ενδιαφέρον για το σχέδιο ή την εικόνα, αν χρησιμοποιείται με προσοχή, λογική και σύνεση.


Σχετικά άρθρα

Πηγές

  • Graphic Design, Εκδόσεις Gramma
  • Εισαγωγή στην εικαστική γλώσσα, Όλγα Κοζάκου Τσιάρα
  • Εισαγωγή στην ιστορία και τη θεωρία του Graphic Design, Μίλτος Φραγκόπουλος


Σχόλια

Δημοσίευση σχολίου