Κείμενο:
Δημήτριος Μπιτζένης, Εκπαιδευτικός γραφικών τεχνών
www.bizdim.gr
www.bizdim.gr
Ονομάζουμε φλεξογραφία κάθε σύστημα εκτύπωσης που χρησιμοποιεί εξώγλυφες εύκαμπτες, εκτυπωτικές επιφάνειες. Στο χαρακτηριστικό της ελαστικότητας των εκτυπωτικών επιφανειών μας παραπέμπει και η ετυμολογική ανάλυση της λέξης φλεξογραφία. Προέρχεται από τις αγγλικές λέξεις Flexible ή Flex που σημαίνουν αντίστοιχα εύκαμπτος και κάμπτω, ή από τη λατινική Flexus, που σημαίνει κυρτός ή καμπυλωμένος.Ο τρόπος κατασκευής της εκτυπωτικής πλάκας έχει αρκετά κοινά στοιχεία με τον τρόπο που παράγονται οι πλάκες της τυπογραφίας, με τη διαφορά ότι, επειδή είναι εύκαμπτη, μπορεί να τοποθετηθεί στη περιφέρεια ενός κυλίνδρου.
Η φλεξογραφία, ως μέθοδος, χρησιμοποιήθηκε για να καλύψει ανάγκες εκτύπωσης σε σακούλες καταστημάτων. Πρωτοεμφανίστηκε στην Αγγλία το 1890, από τον οίκο «BIBBY-BARON & SONS» ειδικά γι’ αυτό το λόγο. Στη συνέχεια εξελίχθηκε ως μέθοδος με ευρεία εφαρμογή σε υλικά του τομέα της συσκευασίας.
Το έτος 1908, ο τεχνολόγος Holweg τη βελτίωσε ως προς την ταχύτητα παραγωγής των αντιτύπων και χρησιμοποίησε μελάνια ανιλίνης. Τα μελάνια αυτά είναι διαλυτά στο οινόπνευμα και από την καινοτομία αυτή η μέθοδος ονομάστηκε μέθοδος ανιλίνης. Σαράντα χρόνια αργότερα, στα 1949, στη φλεξογραφική μηχανή εκτύπωσης προστέθηκε, ως εξάρτημα πολύ σημαντικό, ένας ειδικός κύλινδρος που ονομάστηκε άνιλοξ ή ράστερ. Τέλος το 1952, στο διεθνές συνέδριο εκτυπώσεων, στην Αμερική, η μέθοδος ανιλίνης μετονομάστηκε σε φλεξογραφική μέθοδο εκτύπωσης.
Η ΜΕΘΟΔΟΣ
Ο βασικός εξοπλισμός της μεθόδου
Οι μεγάλες φλεξογραφικές μηχανές εκτύπωσης είναι κυλινδρικές και το προς εκτύπωση υλικό τροφοδοτείται από ρολό. Η κατασκευή της μηχανής δίνει τη δυνατότητα αποτύπωσης σημαντικού αριθμού χρωμάτων με ένα πέρασμα του εκτυπούμενου υποστρώματος. Ο συνήθης αριθμός χρωμάτων που μπορεί να εκτυπωθεί με ένα πέρασμα κυμαίνεται από 4 έως 8.
Το έτος 1908, ο τεχνολόγος Holweg τη βελτίωσε ως προς την ταχύτητα παραγωγής των αντιτύπων και χρησιμοποίησε μελάνια ανιλίνης. Τα μελάνια αυτά είναι διαλυτά στο οινόπνευμα και από την καινοτομία αυτή η μέθοδος ονομάστηκε μέθοδος ανιλίνης. Σαράντα χρόνια αργότερα, στα 1949, στη φλεξογραφική μηχανή εκτύπωσης προστέθηκε, ως εξάρτημα πολύ σημαντικό, ένας ειδικός κύλινδρος που ονομάστηκε άνιλοξ ή ράστερ. Τέλος το 1952, στο διεθνές συνέδριο εκτυπώσεων, στην Αμερική, η μέθοδος ανιλίνης μετονομάστηκε σε φλεξογραφική μέθοδο εκτύπωσης.
Η ΜΕΘΟΔΟΣ
Ο βασικός εξοπλισμός της μεθόδου
Οι μεγάλες φλεξογραφικές μηχανές εκτύπωσης είναι κυλινδρικές και το προς εκτύπωση υλικό τροφοδοτείται από ρολό. Η κατασκευή της μηχανής δίνει τη δυνατότητα αποτύπωσης σημαντικού αριθμού χρωμάτων με ένα πέρασμα του εκτυπούμενου υποστρώματος. Ο συνήθης αριθμός χρωμάτων που μπορεί να εκτυπωθεί με ένα πέρασμα κυμαίνεται από 4 έως 8.
 |
| Το διάγραμμα αυτό δείχνει τη διαδικασία της φλεξογραφίας. Η φλεξογραφική πλάκα έχει τυλιχθεί γύρω από τον κύλινδρο της πλάκας. |
Τα τμήματα της εκτυπωτικής μηχανής που χρησιμοποιείται για φλεξογραφικές εκτυπώσεις, είναι τα παρακάτω:
α) Τμήμα τροφοδοσίας ρολού
Το τμήμα τροφοδοσίας ρολού είναι υπεύθυνο για την αποφυγή διπλωμάτων και για το τέντωμα του υλικού που θα εκτυπωθεί. Ο έλεγχος του τεντώματος ασκείται από τη στιγμή που το υλικό φεύγει από το σύστημα τροφοδοσίας και σε όλη τη διάρκεια της εκτυπωτικής διαδικασίας. Το τμήμα τροφοδοσίας ρολού ελέγχει, επίσης, τη μετακίνηση του εκτυπούμενου υποστρώματος στο εκτυπωτικό σύστημα, στο φούρνο, την ψύξη. Τέλος, ρυθμίζει το τελικό τύλιγμα του εκτυπωμένου πλέον υλικού στο ρολό εξαγωγής.
β) Τμήμα εκτύπωσης
Για κάθε χρώμα υπάρχει και μία αντίστοιχη σκάφη μελάνης, όπου είναι βυθισμένος ένας κύλινδρος τροφοδοσίας από καουτσούκ. Ο κύλινδρος αυτός μεταφέρει το χρώμα σε ένα δεύτερο κύλινδρο, με πολλές μικρές κυψέλες, ίσου μεγέθους και βάθους, που ονομάζεται κύλινδρος άνιλοξ. Ο αριθμός των κυψελών κυμαίνεται από 40 έως 318 κυψέλες ανά εκατοστό (l/cm) και το βάθος τους από 8 έως 16 μικρά (χιλιοστά του χιλιοστού). Οι κυψέλες μπορεί να έχουν σχήμα ρόμβων, γραμμών, πυραμίδων ή κόλουρων πυραμίδων. Ο άνιλοξ, εξαιτίας της χάραξής του χρησιμοποιείται για την παροχή και τη σωστή κατανομή της μελάνης στον εκτυπωτικό κύλινδρο. Η μελάνη, η οποία μεταφέρεται από τον κύλινδρο τροφοδοσίας στον άνιλοξ, συγκρατείται μόνο μέσα στις κυψέλες, ενώ όση περισσεύει απομακρύνεται με μία ειδική λεπίδα καθαρισμού. Η μεταφορά της μελάνης από τον κύλινδρο άνιλοξ στον κύλινδρο που φέρει το εκτυπωτικό κλισέ γίνεται με την άσκηση ελαφριάς πίεσης.
Ο κύλινδρος που φέρει το εκτυπωτικό κλισέ, είναι μεταλλικός ή από ειδικό συνθετικό, και στην επιφάνειά του υπάρχει αυτοκόλλητο διπλής όψης, πάνω στο οποίο επικολλάται το εύκαμπτο υλικό της εξώγλυφης πλάκας εκτύπωσης. Στο τέλος της μηχανικής διάταξης ακολουθεί ο κύλινδρος πίεσης. Ανάμεσα από αυτόν και το κλισέ περνά το υλικό εκτύπωσης. Ένα τέτοιο σύστημα κυλίνδρων μαζί με το μελανείο, το οποίο είναι υπεύθυνο για την εκτύπωση ενός και μόνου χρώματος, ονομάζεται πύργος. Οι κύλινδροι του κάθε πύργου της μηχανής έχουν το ίδιο μήκος, αλλά η διάμετρος της βάσης τους διαφέρει κι εξαρτάται από το μέγεθος του υλικού που τυπώνουν.
γ) Τμήμα στεγνώματος
Τα υλικά που τυπώνονται με τη μέθοδο της φλεξογραφίας είναι συνήθως μη απορροφητικά και μετά την εκτύπωσή τους τυλίγονται σε ρολό. Από την άλλη, οι μηχανές τυπώνουν με μεγάλη ταχύτητα το ένα χρώμα πάνω στο άλλο και χρησιμοποιούν ιδιαίτερα ρευστές μελάνες. Οι παράγοντες αυτοί, σε συνδυασμό, απαιτούν ένα εξελιγμένο τμήμα για το στέγνωμα της μελάνης. Στο τμήμα αυτό ζεστός αέρας διοχετεύεται με αγωγούς στον πύργο που τυπώνει. Στη συνέχεια, το υλικό που τυπώνεται, περνά μέσα από ειδικό φούρνο για το τελικό στέγνωμα. Το στέγνωμα των μελανών επιτυγχάνεται με την εξάτμιση των διαλυτών, που είχαν αναμειχθεί με αυτές για να τις κρατούν σε ρευστή μορφή.
δ) Τμήμα Ψύξης
Λόγω του στεγνώματος, το τυπωμένο θέμα μπορεί να αλλοιωθεί, επειδή τα μελάνια είναι πιθανό να χάσουν τη σταθερότητά τους και να πάψουν να είναι ανθεκτικά. Γι αυτό, ύστερα από τη διαδικασία στεγνώματος που υφίσταται το μελάνι, είναι απαραίτητο να ψυχθεί. Αυτό εξασφαλίζεται με ειδικό μηχανισμό ψύξης.
Η κατασκευή των φλεξογραφικών κλισέ
Για την κατασκευή των φλεξογραφικών κλισέ παλιότερα χρησιμοποιούνταν καουτσούκ. Σήμερα αυτό έχει αντικατασταθεί από φωτοπολυμερή υλικά σε στερεή ή υγρή μορφή. Η μοριακή δομή των πολυμερών υλικών διαφοροποιείται μετά την έκθεσή τους σε υπεριώδη ακτινοβολία (UV), με αποτέλεσμα αυτά να σκληραίνουν. Η ιδιότητά τους αυτή αποτελεί τη βάση για την κατασκευή εξώγλυφης εύκαμπτης εκτυπωτικής πλάκας.
Η επιλογή των υλικών που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των κλισέ, εξαρτάται από τον τύπο της μελάνης καθώς και το είδος του υλικού που θα τυπωθεί. Για την κατασκευή φωτοπολυμερικών κλισέ χρησιμοποιούνται είτε φύλλα φωτοπολυμερούς είτε ρευστό φωτοπολυμερές. Η διαδικασία κατασκευής του κλισέ, σε γενικές γραμμές, είναι η ίδια.
Το πολυμερές υλικό φωτίζεται από την πλευρά τοποθέτησής του στον κύλινδρο εκτύπωσης (β΄ όψη) για να αποκτήσει μερική σκληρότητα και να δημιουργηθεί η πλευρά βάσης του. Από την άλλη πλευρά του (α΄ όψη) τοποθετείται το θέμα που θα τυπωθεί, σε μορφή αρνητικού φιλμ. Το φωτοπολυμερές μαζί με το φίλμ εκτίθενται σε επίδραση δυνατής υπεριώδους ακτινοβολίας που διαπερνά μόνο τα λευκά σημεία του φιλμ, δηλαδή τα σημεία που αντιστοιχούν στο θέμα. Η επιφάνεια του πολυμερούς που δέχεται το φως, σκληραίνει. Η υπόλοιπη επιφάνεια που προστατεύτηκε από το φως απομακρύνεται με χημική κατεργασία. Με τον τρόπο αυτό η επιφάνεια που θα δεχθεί τη μελάνη, γίνεται εξώγλυφη. Τελικά, η ανάγλυφη επιφάνεια εκτίθεται σε φωτισμό εκ νέου, χωρίς φιλμ αυτή τη φορά, για να αποκτήσει ολική σκληρότητα.
Κατά την κατασκευή του κλισέ λαμβάνεται υπόψη μια ακόμα παράμετρος. Εξαιτίας της ελαστικότητας της εκτυπωτικής πλάκας, η πίεση που εφαρμόζεται πάνω της κατά την εκτύπωση, προκαλεί παραμόρφωση του θέματος. Για το λόγο αυτό το θέμα κατασκευάζεται στο κλισέ, αφού προϋπολογιστεί η παραμόρφωσή του, ώστε μετά την εκτύπωσή του να έχει την επιθυμητή μορφή. Παρόλα αυτά, πολλές φορές, το θέμα του φιλμ και του κλισέ δεν είναι απόλυτα όμοιο με το τυπωμένο θέμα.
 |
| Συσκευασίες με εκτύπωση φλεξογραφίας |
Στο εμπόριο υπάρχουν διάφορα είδη φλεξογραφικών μηχανών:
Α. Κυλινδρικές: η εκτυπωτική πλάκα έχει μορφή κυλίνδρου. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι:
- μηχανές σε σειρά: ονομάζονται έτσι εξαιτίας της οριζόντιας διάταξης που έχουν οι πύργοι, ο αριθμός των οποίων εξαρτάται από τον αριθμό των χρωμάτων που πρόκειται να εκτυπωθούν. Αυτό το είδος της μηχανής χρησιμοποιείται συνήθως για εκτύπωση μικρών επιφανειών, όπως ετικέτες, αυτοκόλλητα κ.λ.π.
- μηχανές κεντρικού τύμπανου: στην κατηγορία αυτή υπάρχει ένας κεντρικός μεταλλικός κύλινδρος πίεσης που έρχεται σε επαφή με όλους τους κυλίνδρους που έχουν στην επιφάνειά τους τα κλισέ εκτύπωσης. Πλεονεκτήματα αυτών αποτελούν οι καλές συμπτώσεις των χρωμάτων και οι μεγάλες ταχύτητες εκτύπωσης, ενώ μειονέκτημα η δυνατότητα να εκτυπώνουν τα αντίτυπα στη μία μόνο όψη τους.
- μηχανές σε κάθετη μορφή: στη διάταξη αυτή κάθε πύργος διαθέτει δικό του κύλινδρο εκτύπωσης και δικό του κύλινδρο πίεσης. Οι πύργοι αυτοί βρίσκονται σε κάθετη διάταξη. Πλεονέκτημα αυτού του τύπου της φλεξογραφικής μηχανής αποτελεί η δυνατότητα αμφίπλευρης εκτύπωσης ενώ μειονέκτημά της οι κακές συμπτώσεις χρωμάτων.
Β. Επίπεδες: η εκτυπωτική πλάκα έχει επίπεδη μορφή. Χρησιμοποιούνται για εκτύπωση χαρτονιού, χαρτιού craft, έτοιμης χάρτινης σακούλας κ.λ.π.
 |
| Ετικέτες με εκτύπωση φλεξογραφίας |
Η ΓΕΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ
Η Φλεξογραφία καλύπτει το 50% των παγκόσμιων αναγκών εκτύπωσης σε είδη μαλακής (εύκαμπτης) συσκευασίας. Εφαρμογές, λοιπόν, αυτής της μεθόδου εκτύπωσης έχουμε σε σακούλες, χαρτί, φύλλα αλουμινίου, πλαστικά, σελοφάν, χαρτιά περιτυλίγματος, διακοσμητικά χαρτιά κ.λ.π. Μια πιο εξειδικευμένη μορφή αυτής της μεθόδου χρησιμοποιείται για την εκτύπωση χαρτοκιβωτίων και χάρτινων σάκων για τρόφιμα.
 |
| Σακούλες με εκτύπωση φλεξογραφίας |
Η ξεχωριστή συμβολή της μεθόδου στον τομέα των εκτυπώσεων οφείλεται στα εξής πλεονεκτήματα:
- Οι εκτυπωτικές μηχανές που χρησιμοποιούνται είναι ταχύτατες.
- Η φλεξογραφία είναι η ιδανικότερη λύση για την αναπαραγωγή μεγάλου αριθμού αντιτύπων. Εξαιτίας της ελαστικότητάς της η εκτυπωτική πλάκα δεν καταστρέφεται εύκολα από τριβές.
- Η προσαρμογή της εκτυπωτικής πλάκας είναι εύκολη δια μέσου “sleeves” μακετοφόρων.
- Το κόστος κατασκευής ενός φλεξογραφικού κλισέ είναι χαμηλότερο σε σχέση με το κόστος κατασκευής εκτυπωτικών πλακών άλλων μεθόδων εκτύπωσης.
- Η μεγάλη ταχύτητα με την οποία στεγνώνει η μελάνη δίνει ένα ακόμη πλεονέκτημα: οι φλεξογραφικές μηχανές εκτύπωσης μπορούν να συνδεθούν σε παραγωγική αλυσίδα με άλλες μηχανικές διατάξεις. Έτσι, παρακάμπτεται το τύλιγμα του εκτυπωμένου υλικού σε ρολό και γίνονται δυνατά, αμέσως μετά την εκτύπωση του υλικού, η κατασκευή κουτιών και ελαστικών φιαλών, το πέρασμα βερνικιών, η ετοιμασία σάκων κ.λ.π.
- Η εκτυπωτική αυτή μέθοδος χρησιμοποιεί οικολογικές μελάνες και υλικά φιλικά προς το περιβάλλον (π.χ. νερό για την οξείδωση).
Σχετικά άρθρα
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου