Tο λογότυπο και η γραμματοσειρά των Ολυμπιακών Αγώνων 2016 στο Ρίο


Θοδωρής Μαστρογιάννης
Γραφίστας

Το λογότυπο των Ολυμπιακών Αγώνων αποτελεί ένα έμβλημα που αντιπροσωπεύει την «ευγενή άμιλλα», αποκτά παγκόσμια εμβέλεια και έχει τη δύναμη να ενώνει όλους τους ανθρώπους και τους αθλητές που συμμετέχουν, σε ένα κοινό στόχο.
Επιπλέον, το λογότυπο αυτό, όπως συμβαίνει και με οποιαδήποτε άλλη εικαστική δημιουργία, αποτελεί το γέννημα της ιστορίας και του πολιτισμού κάθε χώρας και αποτυπώνει την εικόνα της, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί μέσα από τους αιώνες, μέχρι τη στιγμή που αναλαμβάνει τη διοργάνωση.
Τώρα, λοιπόν, που η «γιορτή» τελείωσε και οι φωνές των ειδικών σταμάτησαν να ηχούν παράξενα στα αυτιά μας, ας δούμε με ψυχραιμία τον τρόπο δημιουργίας του λογότυπου και της γραμματοσειράς που χρησιμοποιήθηκαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες 2016 στο Ρίο.




Τη δημιουργία του λογοτύπου ανέλαβε η βραζιλιάνικη διαφημιστική εταιρία «Tátil Design», ενώ ο σχεδιασμός της γραμματοσειράς έγινε από την Αγγλική εταιρία «Dalton Maag». Η συνεργασία αυτή προέκυψε όταν, κατά τη διαδικασία ανάληψης έργων των Ολυμπιακών Αγώνων, δόθηκε ένα κοινό project στις δύο εταιρίες, που αν και προέρχονταν από διαφορετικές κουλτούρες, θα δούλευαν μαζί και το τελικό αποτέλεσμα της συνεργασίας τους θα παρουσιάζονταν στο ευρύ κοινό. 



Η ανάληψη του έργου

Η διαφημιστική εταιρία «Tátil Design» με creative director τον Frederico Gelli, επιλέχθηκε ανάμεσα σε άλλες 138 εταιρίες του χώρου που διεκδικούσαν τη δημιουργία του λογοτύπου των Ολυμπιακών Αγώνων του 2016. Ο ανταγωνισμός ήταν σκληρός γιατί η Ολυμπιακή επιτροπή απαιτούσε τα λογότυπα που θα υποβληθούν να έχουν σχεδόν την τελική τους μορφή. Για να γίνει αυτό χρειάστηκαν 2 μήνες σκληρής προετοιμασίας, αλλά όταν τελικά επιλέχθηκε το δικό τους λογότυπο το αποτέλεσμα τους δικαίωσε.

«Το λογότυπο δεν φτιάχτηκε για τους σχεδιαστές, αλλά για όλους τους ανθρώπους», είπε ο Frederico Gelli «Αντιπροσωπεύει την ενέργεια που διαθέτει η Βραζιλία και τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο».

Σύμφωνα με τον Gelli, η δυσκολότερη περίοδος ήταν από τη στιγμή που ανέλαβαν το έργο και ολόκληρη η εργασία έπρεπε να παραμείνει μυστική, μέχρι την επίσημη ανακοίνωση από την Ολυμπιακή επιτροπή. Μόνο 10 συνεργάτες του και εννέα υπάλληλοι συμμετείχαν στο project, στο οποίο είχαν δώσει ένα ψεύτικο όνομα και εργάζονταν σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο, όπου η είσοδος ελέγχονταν από κλειδαριές που λειτουργούσαν με την ανάγνωση δακτυλικού αποτυπώματος. 



Οι ιδέες διαμόρφωσαν το αποτέλεσμα

Στην «Tátil Design» για να προσεγγίσουν το θέμα του λογοτύπου άρχισαν να ερευνούν σε πολλές διαφορετικές πηγές, concepts, εικόνες και άρθρα.

Κατέληξαν λοιπόν, ότι η κεντρική ιδέα του λογοτύπου εστιάζεται γύρω από τους πολίτες του Ρίο (Rio’s Cariocas). Οι οποίοι γεννήθηκαν από μια μίξη εθνικοτήτων και ζουν την καθημερινότητά τους ανάμεσα σε πολλές εθνικότητες ανθρώπων. Αντιμετωπίζουν την ζωή με πίστη και αποδέχονται τις νεότερες και τις παλαιότερες γενιές με χαρά. Μοιράζονται τον ουρανό, τον ωκεανό, την αγάπη τους για την φύση και την ευτυχία με τον κόσμο. Έχουν πάθος για τη ζωή και χαρακτηρίζονται για την έγνοια και την αγάπη προς τον συνάνθρωπο. Αυτή η ανθρώπινη ζεστασιά είναι μέρος της φύσης των Cariocas κάτι που συμπίπτει απόλυτα με το Ολυμπιακό πνεύμα. Όλα αυτά λοιπόν, οδήγησαν τους ανθρώπους της «Tátil Design» να αποτυπώσουν στο λογότυπο ανθρώπους ενωμένους μαζί σε μια στιγμή χορού και απόλυτης χαράς. Με τον τρόπο αυτό το λογότυπο δεν είναι μόνο αφιερωμένο στου πολίτες του Ρίο αλλά σε όλους τους πολίτες του κόσμου γενικότερα.



Εκτός από την κεντρική ιδέα, το συνολικό σχήμα ενός 3D λογοτύπου γεννήθηκε όταν ο Gelli, από την παραλία της Ipanema, παρατηρούσε την κορυφογραμμή των βουνών «Dois Irmãos». Τότε για πρώτη φορά σκέφτηκε ότι το λογότυπο θα έπρεπε να έχει αρμονικές αναλογίες και το περίγραμμά του να ακολουθεί τις καμπύλες της συνολικής κορυφογραμμής των βουνών του Rio de Janeiro και όχι μόνο του κεντρικού τμήματος «Sugarloaf Mountain».

Μια ακόμα έννοια που ενσωματώθηκε στο λογότυπο και επηρέασε το συνολικό 3D σχήμα του, ήταν αυτή της συνέχειας. Το σύμβολο του απείρου, αποτελεί ένα αρχέτυπο, το οποίο το συναντάμε από τις τοιχογραφίες στα πρωτόγονα σπήλαια μέχρι και τα σημερινά παιδικά παιχνίδια. Επιπλέον, είναι ένα παγκόσμιο σύμβολο που είναι αποδεκτό από όλες τις κουλτούρες, εννοιολογικά σημαίνει ενότητα και αντιπροσωπεύει τη δύναμη της θετικής σκέψης. 



Η 3D απεικόνιση

Από την αρχική σύλληψη της ιδέας μέχρι και την τελική της εκτέλεση το λογότυπο βασίστηκε στην ιδέα της 3D απεικόνισης. Έτσι όταν ολοκληρώθηκε ο σχεδιασμός του, δημιουργήθηκε ένα μοντέλο 3D, βάσει του οποίου μελετήθηκαν όλες οι πιθανές οπτικές γωνίες που μπορούσαν να αποδοθούν. Η μελέτη αυτή βοήθησε ώστε το λογότυπο να διατηρήσει την ίδια 3D αίσθηση, ακόμα και στις δισδιάστατες έντυπες εφαρμογές. 




Το χρώμα
Η Βραζιλία είναι μια χώρα που διαθέτει μια κουλτούρα που αγαπάει τα έντονα χρώματα και τα συνδέει άμεσα με την καθημερινή ζωή και ιδιαίτερα με την φύση. Για το λογότυπο επιλέχθηκαν τρία χρώματα. Το πράσινο που συνδέεται γενικά με τα δάση, αλλά, ειδικότερα, με το «Tijuca Forest», ένα από τα μεγαλύτερα δάση του κόσμου που βρίσκεται εκεί. Το μπλε που αντιπροσωπεύει τον ωκεανό που αποτελεί πηγή έμπνευσης για τους κατοίκους της. Το πορτοκαλί που προέρχεται από τις ζεστές θερμοκρασίες που διαθέτει η χώρα όλο τον χρόνο. 






Η μεγαλύτερη πρόκληση
Από τη στιγμή που ο σχεδιασμός του λογοτύπου είχε εδραιωθεί το επόμενο βήμα ήταν να δημιουργηθεί μια νέα γραμματοσειρά, που θα χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά για τις ανάγκες της διοργάνωσης των αγώνων. Αρχικά, με την γραμματοσειρά θα γράφονταν η φράση «Rio 2016» κάτω από το λογότυπο και στη συνέχεια θα επεκτείνονταν σε όλες τις υπόλοιπες εφαρμογές.

Η αρχική σκέψη ήταν ότι επειδή υπήρχε ένα πολύ δυνατό λογότυπο, η γραμματοσειρά που θα το συνόδευε θα έπρεπε απλά να το βοηθήσει να αναδειχθεί περισσότερο. Η Ολυμπιακή επιτροπή διαφώνησε με αυτή την ιδέα και είπε ότι η γραμματοσειρά θα έπρεπε να είχε το ίδιο DNA με το λογότυπο, διατηρώντας τις ίδιες καμπύλες, την φύση και τον δυναμισμό του. Για γίνει αυτό, προσλήφθηκε ένας ειδικός στον σχεδιασμό γραμματοσειρών και σχεδίασε με βάση τη φράση «Rio 2016», 150 διαφορετικούς τύπους γραμμάτων ώστε να βρεθεί ποιος ταίριαζε περισσότερο με το λογότυπο. 



Έτσι, περίπου 18 μήνες μετά τον σχεδιασμό του λογοτύπου των Ολυμπιακών Αγώνων του 2016 από την «Tátil Design», η αγγλική εταιρία «Dalton Maag» αναλαμβάνει τον σχεδιασμό ολόκληρης της γραμματοσειράς με creative director τον Fabio Haag.

Για τον σχεδιασμό δόθηκαν στην «Dalton Maag» τα τρία γράμματα «RIO» και τα τέσσερα νούμερα «2016» που θα χρησιμοποιούνταν ως γενικότερη βάση για την υπόλοιπη γραμματοσειρά. Ο Fabio Haag και μια ομάδα 6 ατόμων σχεδίασαν όλο το υπόλοιπο αλφάβητο και όλους όσους χαρακτήρες απαιτούσε το project. Συνολικά σχεδίασαν 500 διαφορετικά ψηφία.


Η δυσκολία
Η σημαντική διαφορά ανάμεσα στη στυλιζαρισμένη φράση «RIO 2016» που δόθηκε ως πρότυπο και στην τελική γραμματοσειρά, ήταν ότι στην φράση οι χαρακτήρες λειτουργούσαν συνδυαστικά, ενώ στην γραμματοσειρά θα έπρεπε να σχεδιαστεί ο κάθε χαρακτήρας ξεχωριστά και ταυτόχρονα θα έπρεπε να συμπίπτουν απόλυτα μεταξύ τους δημιουργώντας το ίδιο αισθητικό αποτέλεσμα.
Ο συνδυασμός αυτός γίνονταν ακόμα δυσκολότερος με ψηφία όπως το «R» και το «2» που έχουν καμπύλες, με το «1» που είναι ευθύγραμμο και με το «ο» που έχει ένα κλειστό σχήμα. Έπρεπε, λοιπόν να βρεθεί μια λεπτή ισορροπία που να συνδυάζει αρμονικά όλα τα ψηφία.

Για να βρεθεί η ισορροπία αυτή, η ομάδα του Fabio Haag, αντί να σχεδιάσει το κάθε ψηφίο ξεχωριστά, βρήκε λέξεις όπως «passion» και «transformation» που διέθεταν πολλούς συνδυασμούς γραμμάτων, ώστε να βρουν τον τρόπο που τα γράμματα ενώνονταν μεταξύ τους. Διαλέγοντας τις σωστές λέξεις θα είχαν την επιτυχία που έψαχναν.
Για να έχει η γραμματοσειρά την αίσθηση ενός χειρόγραφου και αυθόρμητου τρόπου γραφής, έπρεπε να εξασφαλίσουν τις τέλειες συνδέσεις μεταξύ των γραμμάτων. Για να γίνει αυτό τύπωσαν τις λέξεις σε μεγάλο μέγεθος, διόρθωσαν τις συνδέσεις και στη συνέχεια μετέφεραν τις διορθώσεις και στην ίδια την γραμματοσειρά. Πολλές φορές χρειάστηκε σε κάποιο γράμμα να σχεδιάσουν δύο ελαφρά διαφοροποιημένα σχήματα ώστε να μπορεί να ανταποκρίνεται στους ανάλογους συνδυασμούς.

Επιπλέον, χρειάστηκαν να γίνουν πολλά προσχέδια στο χέρι επειδή ανακάλυψαν ότι στην συγκεκριμένη γραμματοσειρά δεν ανταποκρίνονταν η γραφή με στυλό αλλά με φαρδύ πινέλο και γρήγορες κινήσεις. Μέσω των χειρόγραφων προσχεδίων αυτών είδαν πως τα γράμματα του λογοτύπου λειτουργούσαν μεταξύ τους σε ένα φυσικό περιβάλλον γραφής.


Το τελικό αποτέλεσμα
Σε αυτό το project, και οι δύο εταιρίες που συνεργάστηκαν έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στην λεπτομέρεια γιατί το αποτέλεσμα θα το έβλεπαν εκατομμύρια άνθρωποι. Και οι δύο εξάντλησαν τις δυνατότητές τους, όπως κάνουν και για τα υπόλοιπα project που αναλαμβάνουν, στα συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα που είχαν δοθεί. Το τελικό αποτέλεσμα τόσο για το λογότυπο όσο και τη γραμματοσειρά αποδόθηκαν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο εκπροσωπώντας τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο το 2016, τη Βραζιλία και τους κατοίκους της με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.


Μέρος του άρθρου δημοσιεύτηκε
στο περιοδικό GR Design,
Τεύχος 13, 9/2016

Σχετικά άρθρα

Πηγές

Σχόλια