Τα στάδια υλοποίησης ενός σχεδιαστικού προϊόντος

την


Κείμενο:
Θοδωρής Μαστρογιάννης
Γραφίστας

 Στο άρθρο αυτό θα περιγραφεί η διαδικασία υλοποίησης των σχεδιαστικών προϊόντων. Θα αναλυθούν, δηλαδή, τα στάδια που ακολουθεί ένας γραφίστας προκειμένου να δημιουργήσει ένα σχεδιαστικό προϊόν (λογότυπο, φυλλάδιο, ιστοσελίδα κ.λπ.), μετά από εντολή του πελάτη του.
Τα στοιχεία που παρουσιάζονται προέρχονται τόσο από τη δική μου εμπειρία όσο και από αντίστοιχες ομιλίες καταξιωμένων επαγγελματιών του χώρου, σε ανάλογες ημερίδες και συνέδρια.
Η περιγραφή θα έχει γενικό χαρακτήρα για δύο βασικούς λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι, ότι έτσι θα καλύψει τα περισσότερα από τα σχεδιαστικά προϊόντα, όπως αυτά περιγράφτηκαν στο άρθρο «Ποιες δουλειές μπορεί να αναλάβει ένας γραφίστας;». Ο δεύτερος λόγος είναι ότι μια γενική περιγραφή θα αντιπροσώπευε το μεγαλύτερο μέρος των σχεδιαστών, οι οποίοι λειτουργούν και δραστηριοποιούνται επαγγελματικά σε μια μικρή ή μεγάλη πελατειακή βάση.
Σε επόμενα άρθρα θα μπορέσουμε να αναλύσουμε περισσότερο συγκεκριμένα στάδια της παρακάτω διαδικασίας.


1. Υποδοχή πελάτη. Προσδιορισμός απαιτήσεων και τεχνικών προδιαγραφών
Τα πρώτα ραντεβού με τον πελάτη είναι τα σημαντικότερα. Ο πληθυντικός δεν είναι τυχαίος. Ίσως χρειαστούν περισσότερες από μια συναντήσεις μέχρι να ξεκαθαριστούν όλα τα θέματα που αφορούν σε ένα νέο σχεδιαστικό προϊόν. Σε αυτές, ο πελάτης εξηγεί το λόγο που θέλει να χρησιμοποιήσει τις υπηρεσίες του γραφίστα, περιγράφει το πρόβλημα και προσδιορίζει τις ανάγκες και τις απαιτήσεις που έχει.
Αντίστοιχα ο γραφίστας καταγράφει τα δεδομένα, αναλύει τις παραμέτρους, ερευνά την αγορά, προτείνει ιδέες και ορίζει τις τεχνικές προδιαγραφές βάσει των οποίων θα υλοποιηθεί το προσδοκώμενο σχεδιαστικό προϊόν. 



2. Σύμβαση έργου. Οικονομική Προσφορά. Συμφωνία
Από τη στιγμή που η συνολική εικόνα του σχεδιαστικού προϊόντος έχει οριστικοποιηθεί, συντάσσεται η Σύμβαση Έργου, που περιγράφει τα χαρακτηριστικά του, τη διαδικασία υλοποίησης, τις προδιαγραφές, τα χρονοδιαγράμματα και τις νομικές καλύψεις και υποχρεώσεις και των δύο πλευρών. Ταυτόχρονα, ολοκληρώνεται και η Οικονομική προσφορά που καταγράφει την κοστολόγηση του τελικού προϊόντος με βάση τις τεχνικές προδιαγραφές, τις υπηρεσίες που θα παρέχει ο γραφίστας καθώς και τον τρόπο πληρωμής. Ουσιαστικά με τη σύμβαση έργου και την οικονομική προσφορά μεταφέρεται η προφορική συμφωνία στο χαρτί (Scripta Manent), ώστε και οι δύο πλευρές να είναι καλυμμένες και η συνεργασία να είναι ξεκάθαρη.
Πολλές φορές σε μικρά projects είναι αρκετή μόνο η οικονομική προσφορά με ορισμένους πρόσθετους όρους που αφορούν στο πλαίσιο της συνεργασίας.
Η συμφωνία έχει σχεδόν κλείσει, από τη στιγμή που ο πελάτης αποδεχτεί τους όρους και το κόστος και υπογραφούν τα παραπάνω έντυπα.

3. Προκαταβολή
Για να ολοκληρωθεί το κλείσιμο της συμφωνίας πρέπει ο πελάτης να δώσει Προκαταβολή. Συνήθως, τα χρήματα αυτά αποτελούν την «Αμοιβή Απασχόλησης» και δεν επιστρέφονται αν πελάτης διακόψει τη συνεργασία σε κάποιο από τα επόμενα στάδια. Για να ισχύουν όμως αυτά, πρέπει να αναφέρονται ξεκάθαρα στη Σύμβαση Έργου και στην Οικονομική Προσφορά. 



4. Επιλογή συνεργατών. Δημιουργία Brief
Ανάλογα με το μέγεθος και την πολυπλοκότητα του τελικού σχεδιαστικού προϊόντος, ο γραφίστας επιλέγει τους ανάλογους συνεργάτες. Η επιλογή των κατάλληλων συνεργατών δεν είναι μειονέκτημα, αλλά έναν ανεκτίμητο προσόν. Οι εξειδικευμένοι συνεργάτες εξασφαλίζουν την επαγγελματική χροιά που απαιτείται σε όλα στάδια της δημιουργικής διαδικασίας από εδώ και πέρα. Έτσι, εκτός από την επιλογή του ανάλογου τυπογράφου, μεταξοτύπη, προγραμματιστή ή web designer κ.ό.κ. που θα αναλάβουν ένα μέρος της τελικής υλοποίησης, καλό είναι να χρησιμοποιούνται και άλλες ειδικότητες όπως κειμενογράφοι, φωτογράφοι, διορθωτές, εικονογράφοι που θα βοηθήσουν στα ενδιάμεσα στάδια.
Το κοινό σημείο επικοινωνίας όλων των ανθρώπων που εμπλέκονται στο σχεδιασμό ενός προϊόντος είναι το Brief. To Brief είναι ένα σημαντικό και απαραίτητο, πολυσέλιδο έντυπο που περιέχει όλες τις πληροφορίες που χρειάζονται για την υλοποίηση του συγκεκριμένου project. Αναφέρεται στις απαιτήσεις του πελάτη, στην περιγραφή και στις προδιαγραφές του προϊόντος, στα στοιχεία marketing και πωλήσεων, στα στοιχεία της εταιρίας, στη περιγραφή του αγοραστικού κοινού κ.ό.κ. 



5. Μελέτη. Brain Storming. Concept
Από τη στιγμή που ο γραφίστας έχει το Brief στα χέρια του, προχωράει στην ανάλυση των στοιχείων που περιγράφονται σε αυτό. Εμβαθύνει ιδιαίτερα στη φιλοσοφία της εταιρίας του πελάτη, στον υπάρχοντα ανταγωνισμό (Ελλάδα & Εξωτερικό), στα χαρακτηριστικά της αγοράς και του κοινού που απευθύνεται, στις τεχνικές προδιαγραφές κ.ό.κ. Στόχος αυτής της μελέτης είναι η δημιουργία ενός Concept, δηλαδή της κεντρικής ιδέας στην οποία θα βασιστεί η δημιουργία του προϊόντος.
Μια μέθοδο, που βοηθάει στη δημιουργία Concept, είναι το Brain Storming. Σύμφωνα με αυτή, το ένα ή τα περισσότερα concepts, που ταιριάζουν στο προϊόν και που τελικά θα παρουσιαστούν στον πελάτη, παράγονται μέσω μιας δημιουργικής «συζήτησης» μεταξύ των συνεργατών, η οποία βασίζεται στα δεδομένα του Brief. 



6. Προσχέδια. Παρουσίαση. Επιλογή τελικού προσχεδίου
Από τη στιγμή που έχει αποφασιστεί το Concept αρχίζει η δημιουργία των προσχεδίων. Το είδος, ο αριθμός και η μορφή των προσχεδίων εξαρτάται από τη φύση του σχεδιαστικού προϊόντος.

Προσχέδια Λογοτύπου
Για ένα λογότυπο συνήθως γίνονται τρία προσχέδια με τις αντίστοιχες εκδοχές σε μαυρόασπρο και έγχρωμο.

Προσχέδια Εφαρμογών Λογοτύπου
Για τις εφαρμογές συνήθως γίνονται τρία προσχέδια ανά πρόταση λογοτύπου. Οι εφαρμογές που παρουσιάζονται συνήθως είναι επιστολόχαρτο, επαγγελματική κάρτα και φάκελος αλληλογραφίας (11χ23 cm) ή κάποια ιδιαίτερη εφαρμογή που έχει ζητήσει ο πελάτης.

Προσχέδια συσκευασίας
Για μια συσκευασία συνήθως προτείνονται μέχρι τρία προσχέδια, με τις αντίστοιχες τρισδιάστατες χαρτομακέτες (mockups) και τις αντίστοιχες εκτυπώσεις με τα συνολικά αναπτύγματα και τις λεπτομέρειες του εικαστικού. 

Προσχέδια εντύπου
Αν το έντυπο είναι πολυσέλιδο (κατάλογος, βιβλίο κ.λπ.), τότε γίνονται μέχρι τρεις προτάσεις, που για την κάθε μια δημιουργούνται το εξώφυλλο και ορισμένα αντιπροσωπευτικά σαλόνια.
Αν το έντυπο είναι πολύπτυχο (δίπτυχο, τρίπτυχο διαφημιστικό φυλλάδιο κ.λπ.), τότε γίνονται μέχρι τρεις προτάσεις μαζί με τις αντίστοιχες τρισδιάστατες χαρτομακέτες (mockups).

Προσχέδια ταινίας, Motion Graphics, διαφημιστικού spot
Σε αυτές τις περιπτώσεις τα προσχέδια γίνονται με την παρουσίαση της ιδέας μέσω Storyboard. Με εικονογράφηση ή με κάποια άλλη οπτική μέθοδο αποτυπώνονται σε χαρτί οι σημαντικές σκηνές της ταινίας και μέσω της παρουσίασης των βασικότερων, διαδοχικών καρέ αναλύεται η πλοκή της.

Προσχέδια site, ψηφιακού banner
Στην περίπτωση των ιστοσελίδων τα προσχέδια είναι εικόνες (psd, tif, jpg) που παρουσιάζουν την κεντρική σελίδα (homepage) συν ορισμένες ακόμα σημαντικές σελίδες. Οι εικόνες είναι στατικές, περίπου σε φυσικό μέγεθος και αποδίδουν πιστά την εικόνα και τα αποτελέσματα των λειτουργιών του site.

Προσχέδια εικαστικού, εικονογράφησης
Στην περίπτωση αυτή η παρουσίαση των προσχεδίων εξαρτάται από τον εικονογράφο και την μέθοδο που ακολουθεί. Αν τα προσχέδια σχεδιάζονται αρχικά στο χέρι τότε γίνονται στη φυσική τους διάσταση με μολύβι χωρίς πολλές λεπτομέρειες και παρουσιάζουν τη λογική της εικονογράφησης. Δειγματοληπτικά, μπορεί να παρουσιαστούν και κάποια με τα προτεινόμενα χρώματα.

Στη συνέχεια, τα προσχέδια παρουσιάζονται στον πελάτη. Κάθε άποψη, συζητείται διεξοδικά και κάθε παρατήρηση θετική ή αρνητική καταγράφεται. Η υπενθύμιση του περιεχομένου του Brief κρίνεται αναγκαία, όπως και η ανάλυση των προδιαγραφών σε σχέση με τα προτεινόμενα προσχέδια. Στόχος της συνάντησης είναι η επιλογή του τελικού προσχεδίου.
Τα προσχέδια δεν στέλνονται ποτέ με e-mail. H παρουσίαση γίνεται σε πραγματικό χρόνο και τόπο, όχι μέσω skype ή οποιουδήποτε άλλου επικοινωνιακού μέσου και είναι απαραίτητη η φυσική παρουσία όλων των ενδιαφερομένων.
Πολλές φορές, χρειάζονται περισσότερες από μια συναντήσεις μέχρι την τελική απόφαση. Ο αριθμός των επιπλέον συναντήσεων και των επαναλαμβανόμενων προσχεδίων, συνήθως έχουν προβλεφθεί και συμφωνηθεί στη σύμβαση έργου που έχει υπογραφεί.
Παρολαυτά, σχεδόν πάντα χρειάζεται μια σειρά διορθώσεων και προσαρμογών των επικρατέστερων προσχεδίων μέχρι την τελική απόφαση. 


7. Υλοποίηση
Η δουλειά δεν ξεκινάει μόνο επειδή ένα προσχέδιο χαρακτηρίστηκε ως τελικό. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι και η παραχώρηση όλου του απαραίτητου υλικού (π.χ. κείμενα, εικόνες, σχεδιαγράμματα κ.λπ.), σε τελική, ψηφιοποιημένη μορφή, από τον πελάτη στον γραφίστα.
Επιπλέον, στο στάδιο αυτό απαιτείται ο απόλυτος συγχρονισμός όσων εμπλέκονται στο συγκεκριμένο project. Φωτογράφοι, εικονογράφοι, κειμενογράφοι, διορθωτές κ.λπ., όλοι πρέπει να συντονιστούν ώστε να παραδώσουν το συμφωνημένο υλικό σε συγκεκριμένες ημερομηνίες.
Η υλοποίηση γίνεται βάσει του τελικού προσχεδίου, των τεχνικών προδιαγραφών και των παρατηρήσεων του πελάτη, στους συμφωνημένους χρόνους. Στο σημείο αυτό η ομάδα, όσο μικρή και να είναι, δουλεύει βάσει συγκεκριμένων διαδικασιών για την αποφυγή λαθών.


8. Διορθώσεις
Τα πιθανά λάθη σε αυτό το στάδιο μπορούν να αντιμετωπιστούν, αν υπάρχει η ανάλογη εμπειρία και οι αντίστοιχες διαδικασίες. Οι έλεγχοι λειτουργούν σε δύο επίπεδα, πρώτον όσο αφορά στην ορθότητα του περιεχομένου (π.χ. ορθογραφία κειμένου, πιστότητα χρωμάτων, ανάλυση εικόνων κ.λπ.) και δεύτερον όσο αφορά στην συμφωνία του σχεδιαστικού προϊόντος με τις τεχνικές προδιαγραφές (π.χ. ορθότητα μεγεθών, ακρίβεια κοπτικών, τήρηση προδιαγραφών εκτύπωσης κ.λπ.).
Πολλές φορές οι διορθώσεις απαιτούν και την ενεργή συμμετοχή του πελάτη. Σε αυτή την περίπτωση οι επαναλήψεις των διορθώσεων, συνήθως έχουν προβλεφθεί και συμφωνηθεί στη σύμβαση έργου που έχει υπογραφεί. 


9. Τελικός έλεγχος. Τελική Μακέτα.
Τελική έγκριση πελάτη
Όταν ο κύκλος των διορθώσεων ολοκληρωθεί τότε έχει προκύψει η τελική μακέτα. Αυτή πρέπει να ελεγχθεί για μια τελευταία φορά και να προχωρήσει για την τελική έγκριση και υπογραφή του πελάτη.
Αν το προϊόν είναι έντυπο σε αυτή τη φάση η τελική μακέτα μπορεί να είναι μια χαρτοκατασκευή σε φυσικό μέγεθος. Αν πρόκειται για βιβλίο, τότε η τελική μακέτα μπορεί να είναι μια σελιδοποιημένη εκτύπωση. Τέλος, αν πρόκειται για συσκευασία, τότε η τελική μακέτα μπορεί να είναι ένα τρισδιάστατο πανομοιότυπο. Επιπλέον, η τελική μακέτα είναι απαραίτητο να συνοδεύεται από τα τελικά χρωματικά δοκίμια για τον έλεγχο και έγκριση των χρωμάτων.
Αν το τελικό σχεδιαστικό προϊόν είναι ψηφιακό (ιστοσελίδα, banner κ.λπ.), τότε, μετά την τελική έγκριση του πελάτη, γίνεται η ανάρτησή του στο διαδίκτυο (Στάδιο 13).


10. Προετοιμασία για τυπογραφείο. Αρχεία postscript
Όταν ο πελάτης εγκρίνει την τελική μακέτα και τα χρώματα, τότε δημιουργούνται τα τελικά αρχεία Posctript σε μορφή PDF. Τα αρχεία αυτά καθώς και οι απαραίτητοι τεχνικοί έλεγχοι εκτελούνται από τον γραφίστα.
Τα αρχεία PDF, μαζί με την τελική χαρτομακέτα και τα χρωματικά δοκίμια παραδίδονται στον τυπογράφο.

11. Εκτύπωση. Φινίρισμα. Βιβλιοδεσία
Ο τυπογράφος χρησιμοποιεί τα αρχεία Postscript στην αναλογική ή ψηφιακή διαδικασία εκτύπωσης, την τελική χαρτομακέτα για τον έλεγχο των σελίδων στο μοντάζ και τα χρωματικά δοκίμια για την έλεγχο της πιστότητας των χρωμάτων.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι εκτύπωσης. Η μέθοδος που θα ακολουθηθεί εξαρτάται από τις προδιαγραφές που έχει θέσει ο γραφίστας, τη χρήση και τις ιδιαιτερότητες του εντύπου, τον αριθμό και το είδος των χρωμάτων, την ποιότητα του χαρτιού, το χρόνο παράδοσης, το κόστος και τον αριθμό των αντιτύπων (τιράζ). Στο στάδιο αυτό ανήκει κάθε επιπλέον επεξεργασία, όπως χρήση πέμπτου χρώματος (Pantone), προσθήκη με τοπικό βερνίκι UV, πλαστικοποίηση κ.λπ.
Τέλος, αφού τυπωθούν τα τυπογραφικά φύλλα, ακολουθούν μια από τις διαδικασίες φινιρίσματος και βιβλιοδεσίας. Οι διαδικασίες δεν είναι ίδιες για όλα τα έντυπα. Η μέθοδος που θα επιλεχθεί εξαρτάται από τις προδιαγραφές, την ποσότητα και το είδος του εντύπου.
Πολλές φορές κρίνεται απαραίτητη και η παρουσία του γραφίστα στη διαδικασία παραγωγής. Η εργασία αυτή είναι μια επιπλέον υπηρεσία (Επιμέλεια Εκτύπωσης), που συνήθως έχει προβλεφθεί από τη σύμβαση έργου αλλά και την οικονομική προσφορά που έχει υπογραφεί. 


12. Ποιοτικός έλεγχος τελικού προϊόντος
Η ολοκλήρωση και η τελική επιτυχία κάθε εκτυπωτικής διαδικασίας εξαρτάται από τον τρόπο συνεργασίας πολλών διαφορετικών ειδικοτήτων και ατόμων. Ο συντονιστής όλης αυτής της προσπάθειας είναι ο γραφίστας, ο οποίος φροντίζει να ολοκληρωθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο όλα τα στάδια, ώστε το τελικό σχεδιαστικό προϊόν να είναι έτοιμο για παράδοση.
Για να γίνει αυτό, μια τελευταία εργασία είναι ο ποιοτικός και δειγματοληπτικός έλεγχος του τελικού προϊόντος πριν αυτό πάει στα χέρια του πελάτη.
Στην περίπτωση αυτή αφαιρούνται όσα αντίτυπα (κακέκτυπα) δεν πληρούν τις προδιαγραφές ή έχουν κάποιο ελάττωμα.

13. Παράδοση
Η παράδοση γίνεται, ανάλογα με το είδος του τελικού προϊόντος, με έναν από τους παρακάτω τρόπους:
  • Τα εκτυπωμένα έντυπα, βιβλία, φυλλάδια, συσκευασίες, φάκελα, επιστολόχαρτα, κάρτες, αυτοκόλλητα, διαφημιστικά δώρα κ.λπ. παραδίδονται συσκευασμένα σωστά, στην προβλεπόμενη ποσότητα.

  • Το site, σε πλήρη λειτουργία, ανεβαίνει - δημοσιεύεται σε συμφωνημένο server και συγκεκριμένο url.

  • Το διαφημιστικό spot παραδίδεται στην τελική επεξεργασμένη μορφή.

  • Το λογότυπο παραδίδεται στην τελική μορφή αρχείων EPS (γραμμικό)και JPG ή TIF (εικόνα) σε έγχρωμη και μαυρόασπρη εκδοχή. Τα αρχεία συνοδεύονται από τo Corporate Identity Manual, με τις τεχνικές και χρωματικές προδιαγραφές του λογοτύπου και των εφαρμογών.
  • Οι καταχωρήσεις αποστέλλονται ψηφιακά στο προβλεπόμενο μέγεθος, στην αντίστοιχη ανάλυση και μορφή αρχείου που έχει ζητηθεί. 
  • Τα εικαστικά και οι εικονογραφήσεις προσαρμόζονται στις προδιαγραφές της σελιδοποίησης ενός εντύπου ή στη διάταξη μιας ιστοσελίδας και αποστέλλονται σε μορφή αρχείου εικόνας tif ή jpg, στην ανάλογη ανάλυση.


14. Συμβόλαιο Παραχώρησης Χρήσης.
Κατοχύρωση λογοτύπου
Δύο εργασίες που γίνονται με την καθοδήγηση του ειδικού νομικού συμβούλου ή δικηγόρου, που αφορούν στον τρόπο χρήσης και στην ασφάλεια του τελικού σχεδιαστικού προϊόντος.
Με το Συμβόλαιο Παραχώρησης Χρήσης, καταγράφονται και συμφωνούνται οι όροι με τους οποίους ο γραφίστας παραχωρεί στον πελάτη του τη χρήση του τελικού προϊόντος (λογότυπο, σήμα, εικαστικά, διαφημιστικό spot, σλόγκαν κ.λπ.).
Η Κατοχύρωση είναι μια νομική διαδικασία που εξασφαλίζει την αποκλειστική χρήση ενός λογοτύπου ή σήματος από μια εταιρία.

15. Ολοκλήρωση διαδικασίας. Αποπληρωμή
Με την παράδοση του τελικού σχεδιαστικού προϊόντος γίνεται η τιμολόγηση και η ολοκλήρωση της πληρωμής, βάσει του τρόπου που έχει συμφωνηθεί στην οικονομική προσφορά.



Τέλος…
εφαρμόζοντας τη διαδικασία αυτή στην επαγγελματική σας καθημερινότητα και προσαρμόζοντάς την στις ανάγκες του κάθε σχεδιαστικού προϊόντος, αποκτάτε τον έλεγχο των εργασιών σας, οργανώνετε την εισοδηματική σας πολιτική και κερδίζετε την εμπιστοσύνη των πελατών εκείνων που θέλουν να έχουν μια σοβαρή, ξεκάθαρη και μακροχρόνια συνεργασία μαζί σας.


Σχετικά άρθρα



Σχόλια

Δημοσίευση σχολίου